Балтық теңізі, (кейінгі латынша mare Baltіcum, ертедегі атауы Варяг теңізі) — Атлант мұхитының Еуропаға еніп жатқан теңізі. Ол Швеция, Финляндия, Ресей, Эстония, Латвия, Литва, Польша, Германия және Дания мемлекеттері жерлерімен шектеседі. Атлант мұхитымен Дания бұғазы арқылы жалғасады.
| Балтық теңізі | |
| Ғарыштан көрінісі | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Ауданы | 419 мың км² |
| Көлемі | 21,5 мың км³ |
| Жағалау сызығының ұзындығы | 8 мың аса км |
| Тереңдігі | 470 м |
| Орташа тереңдігі | 51 м |
| Орналасуы | |
| 58°37′00″ с. е. 20°25′00″ ш. б. / 58.6167° с. е. 20.4167° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 58°37′00″ с. е. 20°25′00″ ш. б. / 58.6167° с. е. 20.4167° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Балтық теңізі Ортаққорда |
Теңіз құрлықтық қайраңда орналасқан, негізгі бөлігінің тереңдігі 40 — 100 м (ең терең жері 470 м), ауданы 419 мың км² Солтүстік жағасы биік жартасты (шхер және фьорд типтес), оңтүстік және оңтүстік-шығыс жағасы жайпақ, құмды (лагуна типті). Ірі шығанақтары: Ботни, Фин, Рига, Куршский, Гданьск, т.б. Ірі аралдары: Аланд, Моонзунд, Борнхольм, Готланд, Эланд, Сааремаа, Хийумаа, т.б. Теңізге Нева, Батыс Двина (Даугава), Неман, Висла, Одра өзендері құяды.
Қыста судың жоғағы қабатындағы температурасы 1 — 3°С, жағасында 0°С-тан төмен, жазда 18—20°С. Батыс бөлігіндегі тұздығы 11‰, орталығында 6 — 8‰. Ботни шығанағының солтүстік бөлігі 210 күн, орталық бөлігі 185 күн; Рига шығанағы 80 — 90 күн, Дания бұғазы 16 — 45 күн қатып жатады; теңіздің орталық бөлігі қатпайды.
Жел бағытының және ауа қысымының тез өзгеруінен су деңгейі кейде 1,5 — 3 м-ге дейін көтеріледі. Теңіздің тәуліктік толысуы 0,04 — 0,1 м. Балтық теңізінде Балтық майшабағы, камбала, салака, Атлант майшабағы, теңіз алабұғасы, Балт трескасы, т.б. тіршілік етеді.
Балтық теңізі Еділ — Балтық су жолы арқылы Каспий теңізмен, ал, Беломор — Балтық каналы арқылы Ақ теңізбен жалғасады. Негізгі порттары: Санкт-Петербург, Таллин, Рига, Калининград, Гданьск-Гдыня, Щецин, Росток — Варнемюнде, Копенгаген, Мальме, Стокгольм, Турку, Хельсинки.
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
| Бұл — география бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |