Сергей Викторович Лавров

Сергей Викторович Лавров (орыс. Сергей Викторович Лавров; 21 наурыз 1950 жыл, Мәскеу) — ресейлік дипломат, саясаткер, 2004 жылдан бері Ресейдің Сыртқы істер министрі.

Сергей Викторович Лавров орыс. Сергей Викторович Лавров
Лавров 2022 жылы
Лауазымы
Ту Ресейдің 4-Сыртқы істер министрі Ту
9 наурыз 2004 жылдан бері
Президент	Владимир Путин Дмитрий Медведев Владимир Путин
Премьер-Министр	Михаил Фрадков Виктор Зубков Владимир Путин Дмитрий Медведев Михаил Мишустин
Ізашары	Игорь Иванов
Ту Біріккен Ұлттар Ұйымындағы Ресейдің тұрақты өкілі Ту
22 қыркүйек 1994 — 12 шілде 2004
Президент	Борис Ельцин Владимир Путин
Өмірбаяны
Партиясы	КОКП (1991 дейін) Біртұтас Ресей
Білімі	Мәскеу халықаралық қатынастар мемлекеттік институты
Мамандығы	дипломат
Дүниеге келуі	21 наурыз 1950 (1950-03-21) (73 жас) Мәскеу, РКФСР, КСРО
Жұбайы	Мария Лаврова (1971 үйленген)
Балалары	қызы Екатерина Винокурова (Лаврова; 1982 туған)
Сайты	mid.ru
Қолтаңбасы
Марапаттары	Барыс ордені Достық ордені Достық ордені
Сергей Викторович Лавров Ортаққорда
өңдеу

Лавров Ресей Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшесі, 2022 жылдан бері Ресейдің Украинаға басып кіруіне қатысқаны себебінен АҚШ, Еуропа одағы, Ұлыбритания, Канада, Аустралия, Жапония және басқа елдердің жеке санкцияларына ұшырады. Бұрын Лавров Ресейдің Біріккен Ұлттар Ұйымындағы тұрақты өкілі (1994–2004) және Сыртқы істер министрінің орынбасары (1992–1994) лауазымдарының иесі болған.

Жастық шағы және білімі

Лавровтың әкесінің ұлты тбилисилік армян және тегі Калантарян болғаны белгілі. Анасы, Ногинск тумасы орыс Калерия Борисовна Лаврова, КСРО Сыртқы сауда министрлігінде жұмыс істейтін.

Сергей Лавров 1950 жылдың 21 наурызында, Мәскеу қаласында дүниеге келген.

Сүйікті сабағы физика болғандықтан, ол Ұлттық зерттеу ядролық университетіне, не Мәскеу физика-техникалық институтына түсуді жоспарлады, бірақ Мәскеу халықаралық қатынастар мемлекеттік институтына (МГИМО) түсіп, 1972 жылы сол жердегі оқуын бітірді.

МГИМО-дағы оқуы кезінде Лавров халықаралық қатынастарды оқыды. Көп ұзамай ол Шри-Ланканың сол кездегі жалғыз ресми тілі болған сингал тілін, сондай-ақ Мальдив аралдарының ресми тілі дивехиді, және ағылшын мен француз тілдерін де үйренді. Университетке қабылданғаннан кейін Лавров басқа студенттермен бірге Останкино мұнарасын салып жатқан студенттік құрылыс бригадасына бір айға жіберілді.

Жазғы демалыста Лавров сонымен қатар Хакасия, Тыва және Ресейдің Қиыр Шығысында университетінің студенттік құрылыс бригадаларында жұмыс істеді. Әр семестрде Лавров курстастарымен бірге драмалық спектакльдер жүргізді, кейінірек олар университеттің басты сахнасында ұсынылды. Оқуының үшінші жылында Лавров үйленді.

Мансабы

Шри-Ланка елшілігіндегі мансабы (1972–1976)

Лавров МГИМО-дағы оқуын 1972 жылы бітірді. МГИМО түлектері оқуын бітіргесін міндетті түрде Сыртқы істер министрлігінің Орталық аппаратында жұмыс істеуі керек деген ереже сол кезде жоқ болған, сондықтан да Лавров Шри-Ланкадағы елшілікте орын бос болғанда сол жерге аға референт болып барды. Сол кезде Кеңес Одағы мен Шри-Ланка арасында тығыз нарықтық және экономикалық ынтымақтастық болды және Кеңес Одағы елде табиғи каучук өндірісін бастады.

Шри-Ланкадағы КСРО елшілігі Мальдив аралдарымен де қарым-қатынасты сақтады. Шри-Ланкадағы елшілікте небәрі 24 дипломат жұмыс істеді. Лавров елшіліктегі небәрі 24 дипломаттың бірі болды, аудармашы, жеке хатшы және кейін Өзбек КСР басшысы болған Рапық Нышановтың көмекшісі болып жұмыс істеді және елдегі жағдайды талдауға жауапты болды. Шри-Ланка елшілігіндегі қызметі үшін ол атташе дипломатиялық дәрежесіне ие болды.

КСРО Сыртқы істер министрлігі және БҰҰ (1976–1992)

1976 жылы Лавров Мәскеуге оралды, КСРО халықаралық экономикалық байланыстар секциясының үшінші және екінші хатшысы болып жұмыс істеді. Онда ол аналитикамен айналысты және оның кеңсесі әртүрлі халықаралық ұйымдармен, соның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымымен жұмыс істеді. 1981 жылы ол Біріккен Ұлттар Ұйымы жанындағы Кеңес миссиясының аға кеңесшісі болып Нью-Йорк қаласына жіберілді.

1988 жылы Лавров Мәскеуге оралды және КСРО-ның халықаралық экономикалық байланыстар бөлімі бастығының орынбасары болып тағайындалды. 1990–1992 жылдары ол КСРО СІМ Халықаралық ұйымының директоры болып жұмыс істеді.

КСРО-ның ТМД-ға айналуы (1992–1994)

1991 жылдың қазанында КСРО Сыртқы істер министрлігінен РКФСР СІМ бөлінді, РКФСР Сыртқы істер министрі болып Андрей Козырев тағайындалды. Сол жылдың желтоқсанында ол Ресей Сыртқы істер министрлігі болып өзгертілді.

Сергей Лавров 1992 жылы жаңа құрылған РФ СІМ Халықаралық ұйымдар және Дүние жүзі мәселелері департаментінің директоры болды. Ресей президенті Ельцинның 1992 жылғы №568 жарлығымен Лавровқа Ресей Федерациясындағы ең жоғарғы дипломатиялық дәреже, Төтенше және Өкілетті Елші дипломатиялық дәрежесі берілді.

Ресейдің БҰҰ-дағы өкілі (1994–2004)

Лавров өзінің СІМ-дегі қызметін 1994 жылы аяқтап, сол жылдың қыркүйегінде БҰҰ-дағы жұмысын жалғастырды, осы жолы Ресейдің Біріккен Ұлттар Ұйымындағы тұрақты өкілі ретінде. Сонымен қатар ол 1995 жылдың желтоқсанында, 1997 жылдың маусымында, 1998 жылдың шілдесінде, 1999 жылдың қазанында, 2000 жылдың желтоқсанында, 2002 жылдың сәуірінде және 2003 жылдың маусымында БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің төрағасы болды.

Сыртқы істер министрі (2004–)

Лавров (оң жақта) пен президент Путин (сол жақта), 2007. Лавровты Еуропалық парламент «идеология жағынан Путинге жақын тұлға» және «Ресейдің басты дипломаты» деп атаған.

2004 жылдың 9 наурызында Сергей Лавров Владимир Путинның бұйрығымен Сыртқы істер министрі болып тағайындалды. Ресей Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшесі, 2014 жылдың сәуірінен ЮНЕСКО істері жөніндегі Ресей комиссиясының төрағасы, 2010 жылдың қаңтарынан Экономикалық даму және интеграция мәселелері жөніндегі Үкімет комиссиясының мүшесі.

2021 жылы ол Мемлекеттік Думаға сайлауға «Біртұтас Ресей» партиялық тізімі федералдық бөлігінің жетекшісі ретінде қатысты. 2021 жылғы 29 қыркүйектегі сайлаудан кейін ол (партиялық тізімдегі басқа лидерлермен бірге, Анна Кузнецованы (орыс.) санамағанда) мандатынан бас тартты.

Сирия азаматтық соғысы

Сирия азаматтық соғысының басында құрамында Лавров пен Михаил Фрадков болған Ресейдің делегациясы Сирияға барып, Башар әл-Асад үкіметін қолдайтынын айтып кетті. Бұдан бұрын Ресей БҰҰ-да орын алған Сирияға санкция салу жайлы дауыс беруге вето салған еді.

2013 жылдың қыркүйегінде сол кезде АҚШ Мемлекеттік хатшысы болған Джон Керри мен Лавров Асадтың Сириясында сақталған барлық дерлік химиялық қаруды жою туралы серпінді келісімге келді. Келісімге Швейцарияның Женева қаласында өткен үш күрделі келіссөздерден кейін қол жеткізілді. Көп ұзамай Сирия бұл жоспарды толығымен қабылдады және 2014 жылдың маусымында Сирия үкіметі ұсынған барлық химиялық қару Шығыс Жерорта теңізінде қауіпсіз түрде өртенді.

Шетелдік бақылаушылар әл-Асадтың билігін ауторитарлық диктатура және «әлемдегі ең репрессиялық режімдердің бірі» деп сипаттады және олардың сарбаздарын әскери қылмыс, азап жасап жүр деп айыптайды.

Ресей–Украина қақтығысы (2014)

АҚШ Мемлекеттік хатшысы Джон Керри (сол жақта) мен Лавров (оң жақта), 2014

Қырым статусы жайлы референдумнан кейін Лавров Украинаның еш блокқа кірмей, ресми тілдері қатарында орыс тілі бар жаңа ата-заңын қабылдауы керек деп санайтынын айтқан.

30 наурыз күні берген интервьюде Лавров Украинадағы саяси дағдарысты тоқтатуға көзделген, Віктор Янукович, Віталій Кличко, Арсеній Яценюк, Олег Тягнибок пен Польша, Франция мен Германия Сыртқы істер министрлері қол қойған 21 ақпан күнгі келісім жайлы сөйледі. Ол елдегі дағдарысты федерализм шеше алады деп санайтынын, орыс тілінің «де-ресмиленуіне» қарсы болғанын айтқан және «Батыстың» Украин төңкерісі мен Қырым статусы жайлы референдумының бір деңгейде көруін қалайтынын айтып кеткен.

Лавров Ресейдің Украинадағы сепаратистермен байланысы бар екенін мойындаса да, Ресейдің оларды қаржыландыруын жоққа шығарды. Лавров «Ресей сепаратистерді қаржыландырады» деген айыптарды бастаған АҚШ «Украинадағы дағдарысты одан әрі нашарлатқысы келіп тұрғаны» етіп көретінін айтты.

2017 жылы Украинада білім беру заңы қабылданды, ол бойынша елде білім беру тек бір тілде, украин тілінде болады. Ресей Сыртқы істер министрлігі бұл заң «көпұлттық мемлекетте моноэтникалық [бірұлттық] тіл режімін күштеп орнатуға арналған» деп мәлімдеді.

Ресейдің Украинаға басып кіруі (2022–)

2022 жылдың қаңтарында Америка Құрама Штаттары Ресейді Украинаға басып кіру мақсатымен елге «жалған жалау операциясын» өткізу үшін диверсанттарды жіберді деп айыптады. Лавров АҚШ-тың бұл мәлімдемесін «жалған ақпарат» деп санады. Сол жылдың 4 ақпанында Лавров Америка Құрама Штаттарының Ресей Украинада соғыс бастауға сылтау ретінде Украина күштерінің сепаратистер бақылауындағы Донбассқа шабуыл жасағаны туралы жалған видео дайындап жатыр деген айыптауларын «бос сөз» және «жындылық» деп санады. 10 ақпан күні Лавров Ұлыбритания Сыртқы істер министрі Лиз Трасспен кездесті. Ресейдің әскерилерін Украина шекарасынан кетуін қалаған Трасспен сөйлескенін Лавров «мылқау, саңыраумен сөйлескендей» деп сипаттады.

Батыстық дипломаттардың ойынша Лавровтың Ресейдің сыртқы саясатына нақты ықпалы жоқ және ол тек Путиннің үгіт-насихатшысына айналды. Сыртқы саясат сарапшысы Анджела Стент: «Біздің білуімізше, Лавровтың өзі соғыс жайлы оның басталған кезінде ғана білген», – деді.

Ресей күштері бомбалаған Бородянка кентіндегі (Киев облысы) тұрғын үй, ғимаратта 3 адам қаза тапты.

2022 жылдың 25 ақпанында, Ресей Украинаға басып кіруін бастаған күннің ертеңінде, Лавров Путин басып алуды «украиндықтарды қысымнан босату» үшін бұйырды деп мәлімдеді. Сол күні АҚШ, Ұлыбритания, ЕО және Канада Лавров пен Путинге қарсы санкциялар жариялады. 10 наурыз күні Лавров «Ресей Украинаға шабуыл жасаған жоқ және еш елге шабуылдауды жоспарлап тұрғаны да жоқ» деген.

1 қыркүйекте министр Транснистриядағы ресейлік әскерилердің қауіпсіздігіне қауіп төнуі мүмкін екенін айтып, Молдова басшылығын Батыстың нұсқауларына «көне салып, тыңдайды» деп айыптап, республикада «русофобия көбеюде» деп мәлімдеді. Сол күні Молдова Сыртқы істер министрі Нику Попеску осы мәлімдемелерге байланысты Ресейдің Молдовадағы уақытша сенімді өкілін министрлікке шақырды.

2023 жылдың мамырында Лавров Германияның Украинаны қолдауын олардың «нацистік генетикасымен» байланыстырды. Сол жылдың қыркүйегінде Лавров Ресейдің Украинамен келіссөз жүргізуге дайын екенін айтып кетті, бірақ атысты тоқтату жайлы келісім орындалмайтыны айтылды.

Сын

Жемқорлық айыптары

2021 жылдың 16 қыркүйегінде Алексей Навальный Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қорының тергеуін жариялады, онда Сергей Лавров пен Светлана Полякованың байланысы және оның туыстарымен бірге іссапарға ұшатыны және ресейлік кәсіпкер Олег Дерипасканың үйлері мен яхталарын пайдаланатыны айтылған. Тергеу барысында Лавровтың Дерипаскаға түрлі қызметтер көрсететіні де айтылды. Тергеуде айтылғандай, министр олигархқа АҚШ азаматтығын алуға көмектесу үшін америкалық лоббистерге жеке хат жазды.

Еврейлер жайлы тұжырымдары

Лавровтың күйеу баласы — Израиль азаматы және бірнеше туысы Израильде туғанына қарамастан оның түрлі антисемиттік сөз айтқаны бар.

2022 жылдың 1 мамырында италиялық Mediaset телекомпаниясына берген сұхбатында Украинаны «нацификациялау» туралы айыптаулар президент Володимир Зеленськийдың еврей екендігіне қаншалықты сәйкес келеді деген сұраққа Лавров былай деді: «Мен қателесуім мүмкін, бірақ Гитлерде де еврей қаны болды... Дана еврей халқы айтуынша, ең жалынды антисемиттер, әдетте, еврейлер.».

18 қаңтарда 2022 жылға арналған қорытынды баспасөз мәслихатында ол АҚШ пен Еуропаны орыс мәселесін түпкілікті шешуге тырысып жатыр деп айыптады және Адольф Гитлердің еврей мәселесімен салыстырды. Ақ үй Ұлттық қауіпсіздік кеңесінің стратегиялық коммуникациялар үйлестірушісі Джон Кирби ресейлік шенеуніктің сөздерін абсурд деп атады, Еуропалық еврей конгресі оларды Холокостты бұрмалау деп санады және Лавровтың кешірім сұрауын талап етті.

Жеке өмірі

Сергей Лавров 1971 жылдан бері Мария Лавроваға үйленген, бір қызы және екі немересі бар. Әкесі Біріккен Ұлттар Ұйымында жұмыс істеп жүргенде АҚШ пен Лондонда тұрған олардың қызы Екатерина Сергеевна Лаврова — Колумбия университетінің түлегі. 2014 жылға дейін Нью-Йоркте болған және ұзақ уақыт Ресейден тыс жерде болғандықтан ол орыс тілін жетік білмейді. Ол ресейлік бизнесмен Александр Винокуровқа (орыс.) үйленген.

Лавров 2000 жылдардың басынан бері Светлана Поляковамен қарым-қатынаста деген болжамдар бар. Полякованың қызы, Полина Ковалева, 21 жасында Лондонның Кенсингтон атты элиталық ауданында £4.4 миллионға тұрғын үй сатып алған еді. 2022 жылдың 25 наурызында Ұлыбритания үкіметі оған Ресейдің Украинаға басып кіруіне байланысты кеңейтілген санкциялар бағдарламасының бөлігі ретінде санкциялады.

Лавров орыс, ағылшын, мальдив, француз және сингала тілдерін еркін меңгерген.

Санкциялануы

Лавров 2022 жылғы Ресейдің Украинаға басып кіруіне қатысқаны үшін Еуропа Одағы, Ұлыбритания, АҚШ, Канада, Жапония және Аустралияда жеке санкцияларға ұшырады.

2022 жылдың наурызында Ұлыбритания Лавровтың өгей қызы Полина Ковалеваға санкция салды және сол сәуірінде Канада Лавровтың әйелі Мария мен қызы Екатерина Винокурованы санкциялады.

Лавровқа 2011 жылы Норвегиядағы Тромсө университеті Баренц теңізінің норвегиялық және ресейлік секторы арасындағы теңіз шекарасын бөлу туралы бейбіт келіссөздердегі рөлі үшін құрметті докторлық дәрежесін алды. 2022 жылы оның Украинаға басып кіруіне және соған байланысты халықаралық құқықты бұзуына байланысты ғылыми дәрежесі күшін жоғалтты. Лавров Норвегияда құрметті докторлық дәрежесін жоғалтқан жалғыз адам.

Марапаттары

Ресей президенті Владимир Путин (сол жақта) мен 1-дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» орденімен марапатталған Лавров (оң жақта), 2015 жылдың мамыры

Ресейлік марапаттары

• Ресейдің Еңбек Ері (2020);
• 1-дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін ордені (2015), 2-дәрежелі (2010), 3-дәрежелі (2005) және 4-дәрежелі (1998);
• 2-дәрежелі Столыпин П.А. ордені (2020);
• Құрмет ордені (1996);
• Ресей Федерациясы Президентінің Құрмет грамотасы (2010).
• Ресей Федерациясы Президентінің алғысы (2006,^{[дереккөзі?]}

2005, 2000, 1994) 

Шетелдік марапаттары

• Мали ұлттық ордені (Мали, 2023)
• Федерация ордені (Біріккен Араб Әмірліктері, 2021)
• Жұлдызды «Құрмет» орденінің командоры (Мажарстан, 2021)
• Достық ордені (Өзбекстан, 2020)
• 1-дәрежелі Барыс ордені (Қазақстан, 2020)
• III Макариос орденінің үлкен кресті (Кипр, 2020)
• Әулие Агата ордені (Сан-Марино, 2019)
• Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 25 жыл медалі (Қазақстан, 2019)

Мойындалмаған мемлекеттерден марапаттары

• 1-дәрежелі «Құрмет және Даңқ» ордені (Абхазия, 2023)

Халықаралық ұйымдардан марапаттары

• 1-дәрежелі Еуразиялық Одақты құруға сіңірген еңбегі үшін медалі (Еуразиялық Экономикалық Одақ, 2015)

Конфессиялық марапаттары

• 1-дәрежелі Әулие апостолдар Пётр мен Павел ордені (Антиохия православ шіркеуі, 2015)
• 1-дәрежелі Әулие Сергий Радонежский ордені (Орыс православ шіркеуі, 2015)
• 1-дәрежелі Мәскеу Әулие ханзадасы Даниил ордені (Орыс православ шіркеуі, 2010)
• 2-дәрежелі Мәскеу Әулие ханзадасы Даниил ордені (Орыс православ шіркеуі)

Құрметті атақтары

• Гватемаланың құрметті азаматы (2010)
• Манагуаның құрметті азаматы (Никарагуа, 2010)
• Ресей дипломатиялық қызметінің еңбек сіңірген қызметкері (2004)

Дереккөздер

1. Sergej Lawrow  (нем.). MUNZINGER. Тексерілді, 22 қыркүйек 2023.
2. СУПОНИНА, Елена У Сергея Лаврова грузинские корни, но армянская кровь  (орыс.). Время новостей. Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
3. Armenian who was born on Ararat Street: Sergey Lavrov – the Unsurpassed diplomat  (ағыл.). armedia (28 February 2019). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
4. ДУБЬЕН, Арнауд THE COMPOSITION OF RUSSIA'S NEW CABINET AND PRESIDENTIAL ADMINISTRATION, AND ITS SIGNIFICANCE  (ағыл.). Еуропалық парламентінің Сыртқы саясат департаменті. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
5. Лавров рассказал, что хотел учиться в МИФИ, но мама посоветовала МГИМО  (орыс.). ТАСС (14 ноября 2019). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
6. Лавров, Сергей  (орыс.). lenta.ru (14 ноября 2019). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
7. О присвоении Лаврову С. В. дипломатического ранга Чрезвычайного и Полномочного Посла  (орыс.). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
8. Presidents of the Security Council : 1990-1999 Wayback Machine мұрағатында
9. Presidents of the Security Council: 2000- Wayback Machine мұрағатында
10. ПОЛИТИКА Лавров, Шойгу, Шмелева и Проценко отказались от думских мандатов «Единой России»  (орыс.). ИЗВЕСТИЯ iz (29 сентября 2021). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
11. Lavrov in Syria to strongly back Assad / News / The Moscow Times Wayback Machine мұрағатында
12. U.S. And Russia Form A Plan On Syria's Chemical Weapons  (ағыл.). NPR (14 September 2013). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
13. Сирия химиялық қару-жарағын толық тапсырды  (қаз.). Азаттық радиосы (24 маусым 2014). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
14. Archive of fact-check "Kerry: We got '100 percent' of chemical weapons out of Syria"  (ағыл.). Politifact (5 April 2017). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
15. SCHAER, Cathrin Welcome back, Bashar Assad: Has the Syrian Dictator won?  (ағыл.). Неміс толқыны (10 January 2023). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
16. YACOUBIAN, Mona Syria’s Stalemate Has Only Benefitted Assad and His Backers  (ағыл.). АҚШ Бейбітшілік институты (14 March 2023). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
17. Россия выступает за новую конституцию Украины  (орыс.). интерфакс (30 марта 2013). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
18. Sergei Lavrov accuses US of fuelling Ukraine crisis  (ағыл.). The Guardian (28 June 2014). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
19. Ukrainian Language Bill Facing Barrage Of Criticism From Minorities, Foreign Capitals  (ағыл.). Азаттық радиосы (24 September 2017). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
20. Russia denies looking for pretext to invade Ukraine  (ағыл.). AP News (18 January 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
21. Russia slams US’ words about plans to justify alleged invasion of Ukraine as nonsense  (ағыл.). ТАСС (4 February 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
22. Трасс ответила на слова Лаврова о разговоре «немого с глухим»  (орыс.). РБК (10 февраля 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
23. The Undignified Fall of Russia’s Once-Dignified Diplomatic Corps  (ағыл.). Foreign Policy (31 August 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
24. Лавров назвал целью спецоперации освобождение украинцев «от гнета»  (орыс.). РБК (25 февраля 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
25. Ukraine invasion: West imposes sanctions on Russia's Putin and Lavrov  (ағыл.). BBC News (26 February 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
26. Лавров заявил, что Россия не нападала на Украину и не планирует нападать на другие страны  (орыс.). ТАСС (26 февраля 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
27. (ВИДЕО) «Это будем считать нападением на Россию». Лавров о военных РФ в Приднестровье  (орыс.). NewsMaker (1 сентября 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
28. Russia's top diplomat: Germany's leaders have "nazi genes"  (ағыл.). The Daily Beast (17 May 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
29. Лавров заявил, что РФ готова к переговорам по Украине, но без предложений о прекращении огня  (орыс.). ГОРДОН (24 сентября 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
30. СОСЕНКОВА, Елена Команда Навального рассказала о связи Лаврова и Дерипаски  (орыс.). Неміс толқыны (17 сентября 2021). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
31. ГОРЕЦКАЯ, Элла СМИ: "Зять министра иностранных дел России — израильтянин; его родственники родились в Израиле"  (орыс.). 9tv (8 января 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
32. НЕВЗЛИН, Леонид Антисемитизм выползает из российских пещер  (орыс.). Каспаров (4 мая 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
33. ДУБНОВ, Вадим Эмиль Шлеймович: «Израиль показывает, что он на стороне Путина, а абсолютное большинство израильского народа на стороне Украины»  (орыс.). Кавказ эхосы (7 мая 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
34. ШТОДЕ, Марк Лавров - глубоко укоренившийся антисемит  (орыс.). KANAL7 (2 мая 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
35. Putin Apologizes to Israel for Lavrov's Anti-Semitic Remarks  (ағыл.). Америка дауысы (5 May 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
36. Сергей Лавров заявил, что «у Гитлера была еврейская кровь» и сказал, что «самые ярые антисемиты, как правило, евреи». Российского посла вызвали в МИД Израиля  (орыс.). Meduza (2 мая 2022).Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
37. СОЛОВЬЁВ, Владимир Многополярное расстройство  (орыс.). Коммерсантъ (18 января 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
38. Белый дом оскорбился из-за сравнения Лавровым политики США с действиями Гитлера  (орыс.). НСН (19 января 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
39. Евреи требуют, чтобы Лавров извинился за сравнение россиян с жертвами Холокоста  (орыс.). Українська правда (19 января 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
40. Дочь Сергея Лаврова: «Я хотела связать жизнь с русским»  (орыс.). StarHit (26 февраля 2017). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
41. ВАРКЕНТИН, Андрей «Сейчас элита принимает решение — на чьей она стороне..» Министр Лавров перевез свою дочь из Нью-Йорка в Москву. Кто следующий?  (орыс.). URA.RU (17 сентября 2014). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
42. MPs call for sanctions on UK ‘second family’ of Sergei Lavrov  (ағыл.). The Guardian (11 May 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
43. JOHNSON, Miles және COOK, Chris Polina Kovaleva’s London flat and the task of tracing Russia’s dirty money  (ағыл.). Financial Times (25 May 2022). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
44. WINGFIELD-HAYES, Rupert "Russia's deep suspicion of the West"  (ағыл.). BBC News (19 January 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
45. KIHARA, Leika Japan freezes assets of Russia's central bank as part of new sanctions  (ағыл.). Reuters (1 May 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
46. PORTER, Tom UK sanctions daughter of Russia's foreign minister, who somehow bought a $5 million apartment in London in cash aged 21  (ағыл.). INSIDER (24 May 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
47. AIELLO, Rachel Canada sanctions Putin's daughters, sending Ukraine 'heavy artillery'  (ағыл.). CTV News (20 April 2023). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
48. SVENDSEN, Njord V. Han er Putins høgre hand og æres­doktor ved UiT. — Ikkje eit problem, seier rektor (no). khrono.no (18 ақпан 2020). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
49. LARSEN, Hege Styret tar fra Lavrov æresdoktoratet ved UiT (no). khrono.no (28 ақпан 2020). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
50. Указ Президента Российской Федерации от 17.03.2020 № 186  (орыс.). publication.pravo.gov.ru (21 марта 2020). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
51. Указ Президента Российской Федерации от 21.03.2015 № 146 "О награждении орденом "За заслуги перед Отечеством" I степени Лаврова С.В."  (орыс.). publication.pravo.gov.ru (23 марта 2015). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
52. Совещание с российскими послами и постоянными представителями в международных организациях  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты (12 июля 2010). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
53. Указ Президента Российской Федерации от 21.03.2005 г. №308 О награждении орденом «За заслуги перед Отечеством» III степени Лаврова С.В.  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты. Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
54. Указ Президента Российской Федерации от 12.05.1998 г. №552 О награждении государственными наградами Российской Федерации сотрудников Министерства иностранных дел Российской Федерации  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты. Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
55. Распоряжение Правительства Российской Федерации от 20.03.2020 № 673-р  (орыс.). publication.pravo.gov.ru (23 марта 2020). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
56. Указ Президента Российской Федерации от 21 июня 1996 года №973 «О награждении государственными  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты (4 декабря 2016).Банк документов Wayback Machine мұрағатында
57. Распоряжение Президента Российской Федерации от 08.03.2010 г. №138-рп О награждении Почетной грамотой Президента Российской Федерации Лаврова С.В.  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты (8 марта 2010). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
58. Распоряжение Президента Российской Федерации от 27.09.2005 г. №441-рп О поощрении Лаврова С.В. и Тимошкина М.Е.  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты. Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
59. Распоряжение Президента Российской Федерации от 20.03.2000 г. №83-рп О поощрении Лаврова С.В.  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты. Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
60. Распоряжение Президента Российской Федерации от 27.10.1994 г. №546-рп О поощрении работников, обеспечивших подготовку встреч на высшем уровне на о. Корфу и в Неаполе  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты. Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
61. Лавров получил степень командора национального ордена Мали  (орыс.). РИА Новости (7 февраля 2023). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
62. Мохаммед бен Заид принял министра иностранных дел России  (орыс.). Emirates News Agency-WAM (7 февраля 2023). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
63. A köztársasági elnök 282/2021. (VI. 2.) KE határozata. In.: Magyar Közlöny. 2021. évi, 101. sz., 4331. o. A Magyar Érdemrend középkeresztje a csillaggal Wayback Machine мұрағатында
64. МИРЗИЁЕВ, Шавкат Миромонұлы О награждении Лаврова Сергея Викторовича орденом «Дўстлик»  (орыс.). uza.uz (21 марта 2020). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
65. ТОҚАЕВ, Қасым-Жомарт Кемелұлы С.В. Лавровты I дәрежелі «Барыс» орденімен наградтау туралы  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (21 наурыз 2020). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
66. Лаврову вручили высшую награду Кипра  (орыс.). АРГУМЕНТЫ И ФАКТЫ (8 сентября 2020). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
67. Лавров удостоен государственной награды Сан-Марино  (орыс.). ТАСС (21 марта 2019). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
68. Тасмагамбетов вручил Лаврову юбилейную медаль "25 лет Независимости РК"  (орыс.). БӘЙГЕ News (31 августа 2019). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
69. Бжания наградил орденом "Ахьдз-Апша" I степени Сергея Лаврова  (орыс.). SPUTNIK (23 марта 2023). Тексерілді, 23 қыркүйек 2023.
70. Патријарх Јован Х одликовао Сергеја Лаврова орденом Свeтих Петра и Павла.
71. Святейший Патриарх Кирилл встретился с членами Коллегии Министерства иностранных дел России  (орыс.). Мәскеу патриархтығының ресми сайты (29 декабря 2010). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
72. В Гватемале Сергей Лавров подписал соглашение о сотрудничестве в борьбе против наркотрафика  (орыс.). rg.ru (6 февраля 2010). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
73. Сергей Лавров стал почетным гражданином Манагуа  (орыс.). kp.ru (15 февраля 2010). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.
74. Указ Президента Российской Федерации от 22.03.2004 г. № 385 О награждении государственными наградами Российской Федерации сотрудников Министерства иностранных дел Российской Федерации  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты (22 марта 2004). Тексерілді, 24 қыркүйек 2023.