www.wikidata.kk-kz.nina.az

Павлодар Қазақстанның солтүстік шығысындағы қала 1861 жылдан өзімен аттас облыс орталығы 1938 жылдан ірі темір жол станц

Павлодар

Павлодар — Қазақстанның солтүстік-шығысындағы қала (1861 жылдан), өзімен аттас облыс орталығы (1938 жылдан), ірі темір жол станциясы, өзен айлағы және әуе порты. Тұрғыны 334 105 адам (2023). Қала Құлынды даласының оңтүстік-батыс шеті саналатын Ертіс өзенінің оң жағасында, теңіз деңгейінен 135 м биіктікте орналасқан. Іргесі 17 ғасырдың аяғында Ертіс өзенінің маңындағы көлдерден тұз өндіруге байланысты қаланған.

Қала
Павлодар
Ту Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел

 Қазақстан

Статусы

Облыс орталығы

Облысы

Павлодар облысы

Әкімі

Иманісләм Ержан Иманісләмұлы

Тарихы мен географиясы
Координаттары

52°18′ с. е. 76°57′ ш. б. / 52.300° с. е. 76.950° ш. б. / 52.300; 76.950 (G) (O) (Я)Координаттар: 52°18′ с. е. 76°57′ ш. б. / 52.300° с. е. 76.950° ш. б. / 52.300; 76.950 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1720

Қала статусы

1861

Жер аумағы

637,8 км²

Уақыт белдеуі

UTC+6:00

Тұрғындары
Тұрғыны

334 105 адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар 49,35 %
орыстар 39,88 %
украиндар 3,52 %
немістер 2,09 %
татарлар 1,95 %
белорустар 0,45 %
ингуштар 0,34 %
басқалары 2,42 %

Этнохороним

павлодарлық

Сандық идентификаторлары
Телефон коды

+7 7182

Пошта индекстері

140000 — 140017

Автомобиль коды

S, 14

akimat-pvl.gov.kz
 (қаз.) (орыс.)

Павлодар
Ортаққордағы санаты: Павлодар

Тарих

  • 1720 жылы оның негізінде Коряков әскери бекінісі (форпост) салынды.
  • 1838 жылы Ямышов қамалынан әскери бөлімнің көшірілуіне байланысты Коряков станциясы салынды.
  • 1861 жылы форпост Павлодар деп аталды да, облыстар құрылуына сәйкес Семей облысына қарасты Павлодар уезінің орталығына айналды.
  • 1932 жылға дейін округтік қала орталығы болды.
  • 1932 – 1938 жылдары Шығыс Қазақстан облысында аудан орталығы болды.

Кеңес өкіметіне дейін Павлодар негізінен ауыл шаруашылығы шикізаттарын өңдейтін, техникамен нашар жабдықталған кішігірім кәсіпорындардан тұратын өнеркәсіп пен сауда орталығы ғана болды. Мәдени-ағарту мекемелерінен небары 6 бастауыш мектеп, 1 қоғамдық кітапхана мен клуб жұмыс істеді.

  • Қаланың ірі өнеркәсіп орталығына айналуына 1938 жылы өзімен аттас облыстың құрылуы және 1953 жылы Оңтүстік Сібір темір жол магистралінің салынуы үлкен әсер етті.

Тұрғындары

Павлодар қаласы халқының саны

1897 1959 1970 1979 1989 1991 1999 2004 2005 2006
7738 90 096 187 070 272 895 330 748 342 500 300 503 286 538 291 408 295 696
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
300 226 303 955 317 289 320 362 322 037 322 305 325 465 329 839 332 771 335 185

Тұрғындар саны — 333 479 адам (1 қаңтар 2012 ж. бойынша), бірнеше ауылдық аймақтарындағы тұрғындарымен қоса 360 502 адам (1 қаңтар 2020 жылғы санақ бойынша).

Ұлттық құрамы (1 қаңтар 2020 ж. бойынша):

Өнеркәсібі

Павлодардың қазіргі өнеркәсібінің қалыптасуына шетелдік және республикалық маңызы бар машина жасау мен металл өңдеу, түсті металлургия, мұнай өңдеу, химия өнеркәсібі, энергетика, құрылыс материалдары салалары күшті ықпал етуде. Өнеркәсіп кәсіпорындары тиісінше бірнеше акционерлік қоғамдар мен серіктестіктерге біріккен. Электр қуатын өндіру саласында құрамында Екібастұз көміріне негізделген қуатты 3 ЖЭС және ЖЭО жұмыс істейді. Машина жасау мен металл өңдеу саласы трактор, арнаулы құрал-саймандар, кеме және автомобиль жөндеу зауыттарынан, түсті металлургия Торғай бокситі негізінде жұмыс істейтін алюминий зауытынан, мұнай өңдеу өнеркәсібі Омбы қаласынан (Ресей) тартылған ұзындығы 400 км мұнай құбыры негізінде жұмыс істейтін мұнай-химия зауытынан, химия өнеркәсібі 1965 жылдан бастап тұз байланатын көлдер негізінде тыңайтқыштар шығаратын химия зауытынан, құрылыс материалдары өнеркәсібі бірнеше құрылыс басқармалары мен комбинаттарынан тұратын “Павлодаржилстрой” тресінен, кірпіш, асфальт-бетон шығаратын кәсіпорындарынан, тамақ өнеркәсібі ет, сүт, ұн-жарма, нан, арақ-шарап, сыра, сусындар және балық кәсіпорындарынан, жеңіл өнеркәсіп саласы екі тігін фабрикасынан және хром зауытынан тұрады. Сырттан әкелінетін шикізат негізінде жиһаз фабрикасы мен картон-рубероид зауыты жұмыс істейді.

Павлодар – республикадағы темір жол, өзен, автомобиль және әуе жолдары түйіскен ірі жол тораптарының бірі. Ертіс өзені арқылы Семей мен Омбы (Ресей), Өскемен және басқа қалалар арасындағы жүк және жолаушылар тасымалы жүзеге асырылады.

Павлодар – Алматы және Павлодар – Бішкек жедел поезы 2002 жылдан бастап жүре бастады.

Павлодар республикадағы мәдениет, білім беру, денсаулық сақтау мен кадрлар даярлаудың маңызды орталықтарының бірі.

Оқу орындары

Мұнда мемлекеттік 3 жоғарғы оқу орны бар:

Павлодарда

Ж. Аймауытов атындағы облыстық қазақ музыкалы драма театры

Павлодарда:

  • 5 мәдениет үйі;
  • 17 кітапхана (оның ішінде облыстық ғылыми-техникалық кітапхана);
  • А.Чехов атындағы облыс драма театры;
  • Ж.Аймауытов атындағы музыкалық драма театры;
  • И.Байзақов атындағы филармония;
  • Бұқар жырау атындағы әдебиет мұражайы;
  • Г.Потанин атындағы тарихи-өлкетану мұражайы;
  • М.Ж.Көпеев атындағы облыстық мешіт;
  • 5 стадион;
  • 6 суда жүзу бассейні жұмыс істейді.
  • Қала аумағындағы Ертістің жарлы келген оң жағалауында Еуразиядағы “Қаздар қонысы” (“Гусиный перелет”) деп аталатын гиппарион фаунасының орны сақталған.
  • Бұл жерден палеонтологтар гиппарионның, мүйізтұмсықтың, еліктің, керіктің, cемсер тісті жолбарыстың, т.б. аңдардың сүйектерін тапқан.

Денсаулық сақтау мекемелері

Денсаулық сақтау мекемелерінен:

  • 13 аурухана мен диспансер;
  • 4 емхана;
  • 3 фельдш.-акушерлік амбулатория бар;
  • 9 фельдшерлық пункт;
  • 23 отбасылық-дәрігерлік амбулатория бар.

Бауырлас қалалары

Павлодар қаласының суреттері

Сыртқы сілтемелер

Дереккөздер

  1. Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
  2. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
  3. City & town of Kazakhstan  (ағыл.). pop-stat.mashke.org. Тексерілді, 29 наурыз 2016.
  4. Қазақ энциклопедиясы, 7 том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар.
Жарияланған күні:
Pavlodar Қazakstannyn soltүstik shygysyndagy kala 1861 zhyldan ozimen attas oblys ortalygy 1938 zhyldan iri temir zhol stanciyasy ozen ajlagy zhәne әue porty Turgyny 334 105 adam 2023 Қala Қulyndy dalasynyn ontүstik batys sheti sanalatyn Ertis ozeninin on zhagasynda teniz dengejinen 135 m biiktikte ornalaskan Irgesi 17 gasyrdyn ayagynda Ertis ozeninin manyndagy kolderden tuz ondiruge bajlanysty kalangan ҚalaPavlodarTu EltanbasyӘkimshiligiEl Қazakstan ҚazakstanStatusyOblys ortalygyOblysyPavlodar oblysyӘkimiImanislәm Erzhan ImanislәmulyTarihy men geografiyasyKoordinattary52 18 s e 76 57 sh b 52 300 s e 76 950 sh b 52 300 76 950 G O Ya Koordinattar 52 18 s e 76 57 sh b 52 300 s e 76 950 sh b 52 300 76 950 G O Ya Қurylgan uakyty1720Қala statusy1861Zher aumagy637 8 km Uakyt beldeuiUTC 6 00TurgyndaryTurgyny334 105 adam 2023 1 Ұlttyk kuramykazaktar 49 35 orystar 39 88 ukraindar 3 52 nemister 2 09 tatarlar 1 95 belorustar 0 45 ingushtar 0 34 baskalary 2 42 2 EtnohoronimpavlodarlykSandyk identifikatorlaryTelefon kody 7 7182Poshta indeksteri140000 140017Avtomobil kodyS 14akimat pvl gov kz kaz orys PavlodarPavlodar shekarasyOrtakkordagy sanaty Pavlodar Mazmuny 1 Tarih 2 Turgyndary 3 Өnerkәsibi 4 Oku oryndary 5 Pavlodarda 6 Densaulyk saktau mekemeleri 7 Bauyrlas kalalary 8 Pavlodar kalasynyn suretteri 9 Syrtky siltemeler 10 DerekkozderTarih Өndeu1720 zhyly onyn negizinde Koryakov әskeri bekinisi forpost salyndy 1838 zhyly Yamyshov kamalynan әskeri bolimnin koshiriluine bajlanysty Koryakov stanciyasy salyndy 1861 zhyly forpost Pavlodar dep ataldy da oblystar kuryluyna sәjkes Semej oblysyna karasty Pavlodar uezinin ortalygyna ajnaldy 1932 zhylga dejin okrugtik kala ortalygy boldy 1932 1938 zhyldary Shygys Қazakstan oblysynda audan ortalygy boldy Kenes okimetine dejin Pavlodar negizinen auyl sharuashylygy shikizattaryn ondejtin tehnikamen nashar zhabdyktalgan kishigirim kәsiporyndardan turatyn onerkәsip pen sauda ortalygy gana boldy Mәdeni agartu mekemelerinen nebary 6 bastauysh mektep 1 kogamdyk kitaphana men klub zhumys istedi Қalanyn iri onerkәsip ortalygyna ajnaluyna 1938 zhyly ozimen attas oblystyn kuryluy zhәne 1953 zhyly Ontүstik Sibir temir zhol magistralinin salynuy үlken әser etti Turgyndary ӨndeuPavlodar kalasy halkynyn sany 3 1897 1959 1970 1979 1989 1991 1999 2004 2005 20067738 90 096 187 070 272 895 330 748 342 500 300 503 286 538 291 408 295 6962007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016300 226 303 955 317 289 320 362 322 037 322 305 325 465 329 839 332 771 335 185Turgyndar sany 333 479 adam 1 kantar 2012 zh bojynsha birneshe auyldyk ajmaktaryndagy turgyndarymen kosa 360 502 adam 1 kantar 2020 zhylgy sanak bojynsha Ұlttyk kuramy 1 kantar 2020 zh bojynsha Қazaktar 172 010 adam 47 71 Orystar 148 207 adam 41 11 Ukraindyktar 13 695 adam 3 8 Nemister 7 762 adam 2 15 Tatarlar 7 111 adam 2 04 Baskalary 11 717 adam 1 65 Barlygy 360 502 adam 100 00 Өnerkәsibi ӨndeuPavlodardyn kazirgi onerkәsibinin kalyptasuyna sheteldik zhәne respublikalyk manyzy bar mashina zhasau men metall ondeu tүsti metallurgiya munaj ondeu himiya onerkәsibi energetika kurylys materialdary salalary kүshti ykpal etude Өnerkәsip kәsiporyndary tiisinshe birneshe akcionerlik kogamdar men seriktestikterge birikken Elektr kuatyn ondiru salasynda kuramynda Ekibastuz komirine negizdelgen kuatty 3 ZhES zhәne ZhEO zhumys istejdi Mashina zhasau men metall ondeu salasy traktor arnauly kural sajmandar keme zhәne avtomobil zhondeu zauyttarynan tүsti metallurgiya Torgaj boksiti negizinde zhumys istejtin alyuminij zauytynan munaj ondeu onerkәsibi Omby kalasynan Resej tartylgan uzyndygy 400 km munaj kubyry negizinde zhumys istejtin munaj himiya zauytynan himiya onerkәsibi 1965 zhyldan bastap tuz bajlanatyn kolder negizinde tynajtkyshtar shygaratyn himiya zauytynan kurylys materialdary onerkәsibi birneshe kurylys baskarmalary men kombinattarynan turatyn Pavlodarzhilstroj tresinen kirpish asfalt beton shygaratyn kәsiporyndarynan tamak onerkәsibi et sүt un zharma nan arak sharap syra susyndar zhәne balyk kәsiporyndarynan zhenil onerkәsip salasy eki tigin fabrikasynan zhәne hrom zauytynan turady Syrttan әkelinetin shikizat negizinde zhiһaz fabrikasy men karton ruberoid zauyty zhumys istejdi Pavlodar respublikadagy temir zhol ozen avtomobil zhәne әue zholdary tүjisken iri zhol toraptarynyn biri Ertis ozeni arkyly Semej men Omby Resej Өskemen zhәne baska kalalar arasyndagy zhүk zhәne zholaushylar tasymaly zhүzege asyrylady Pavlodar Almaty zhәne Pavlodar Bishkek zhedel poezy 2002 zhyldan bastap zhүre bastady Pavlodar respublikadagy mәdeniet bilim beru densaulyk saktau men kadrlar dayarlaudyn manyzdy ortalyktarynyn biri Oku oryndary ӨndeuMunda memlekettik 3 zhogargy oku orny bar S Torajgyrov atyndagy Pavlodar Memlekettik Universiteti Pavlodar Memlekettik Pedagogikalyk Universiteti Pavlodar Innovaciyalyk Euraziyalyk Universitet Қala men oblys ekonomikasynyn kopshilik salalaryna orta bilikti kәsiptik mamandar dayarlau zhumystarymen 17 kәsiptik tehnika mektep pen 10 kolledzh ajnalysady Zhalpy bilim beretin 43 mektep bar 6 licej Mektepke dejingi birneshe balalar bakshasy bar Pavlodarda Өndeu Zh Ajmauytov atyndagy oblystyk kazak muzykaly drama teatry Pavlodarda 5 mәdeniet үji 17 kitaphana onyn ishinde oblystyk gylymi tehnikalyk kitaphana A Chehov atyndagy oblys drama teatry Zh Ajmauytov atyndagy muzykalyk drama teatry I Bajzakov atyndagy filarmoniya Bukar zhyrau atyndagy әdebiet murazhajy G Potanin atyndagy tarihi olketanu murazhajy M Zh Kopeev atyndagy oblystyk meshit 5 stadion 6 suda zhүzu bassejni zhumys istejdi Қala aumagyndagy Ertistin zharly kelgen on zhagalauynda Euraziyadagy Қazdar konysy Gusinyj perelet dep atalatyn gipparion faunasynyn orny saktalgan Bul zherden paleontologtar gipparionnyn mүjiztumsyktyn eliktin keriktin cemser tisti zholbarystyn t b andardyn sүjekterin tapkan Densaulyk saktau mekemeleri ӨndeuDensaulyk saktau mekemelerinen 13 auruhana men dispanser 4 emhana 3 feldsh akusherlik ambulatoriya bar 9 feldsherlyk punkt 23 otbasylyk dәrigerlik ambulatoriya bar 4 Bauyrlas kalalary Өndeu Bygdosh Polsha Omby Resej Tomsk Resej Novosibir Resej Denizli Tүrkiya Krapivnickij UkrainaPavlodar kalasynyn suretteri Өndeu ҚazMunajGaz dyn gimaraty Dostyk үji Pavlodar temir zhol vokzaly Ortalyk stadion Zhondelgen Pavlodardyn eski meshiti Ertis ozeni kopirden karagandagy korinisiSyrtky siltemeler ӨndeuPavlodar kartasy kolzhetpejtin silteme Pavlodar oblysy Pavlodar audanyDerekkozder Өndeu Қazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna City amp town of Kazakhstan agyl pop stat mashke org Tekserildi 29 nauryz 2016 Қazak enciklopediyasy 7 tom https kk wikipedia org w index php title Pavlodar amp oldid 3175510 betinen alyngan