www.wikidata.kk-kz.nina.az

Омбы орыс Омск Ертіс және Ом өзендерінің қосылу жерінде орналасқан Ресейдегі қала Ірі ғылым мәдениет спорт өнеркәсіп орт

Омбы

Омбы (орыс. Омск) — Ертіс және Ом өзендерінің қосылу жерінде орналасқан Ресейдегі қала. Ірі ғылым, мәдениет, спорт, өнеркәсіп орталығы. Сібірдегі халық саны бойынша екінші орныдағы қала (Новосібірден кейін). Ресей мемлекетінің 1918-1920 жылдардағы астанасы. 1934 жылдан бастап Омбы облысының орталығы.

Қала
Омбы
Омск
Ту Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел

 Ресей

Федерация субъектiсі

Омбы облысы

Тарихы мен географиясы
Координаттары

54°58′ с. е. 73°23′ ш. б. / 54.967° с. е. 73.383° ш. б. / 54.967; 73.383 (G) (O) (Я)Координаттар: 54°58′ с. е. 73°23′ ш. б. / 54.967° с. е. 73.383° ш. б. / 54.967; 73.383 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1716

Қала статусы

1782

Жер аумағы

573 км²

Орталығының биiктігі

90 м

Тұрғындары
Тұрғыны

▲ 1 154 000 адам (2010)

Тығыздығы

1968 адам/км²

Агломерация

1 182 000 — 1 261 000

Сандық идентификаторлары
Телефон коды

+7 3812

Пошта индексі

644xxx

ОКАТО коды

52 401

admomsk.ru

Омбы
Ортаққордағы санаты: Омбы

Географиясы

Ом өзенінің Ертіске құятын жеріндегі порт, темір жол желілері мен автожолдардың торабы. Қала арқылы өтіп жатқан Ертістің ұзындығы 25 шақырымнан асады. Қаңтардағы орташа температура -19,2 °C, шілдедегі - 18,3 °C. Омбыдағы ең жоғарғы температура 1940 жылдың 18 шілдесінде, ал ең төменгі температура 1931 жылдың 3 ақпанын тіркелген. Омбы ауданы ылғалдылық жеткіліксіз аймақтар қатарына жатады.

  • Орташа жылдық температура - +2,1 °C
  • Орташа жылдық жел жылдамдығы - 2,8 м/с
  • Орташа жылдық ауа ылғалдылығы - 71 %

Тарихы

Омбы бекінісін 1716 ж. Петр І патшаның бұйрығы бойынша Сібір генерал-губернаторы М.П. Гагарин салдырған. 1782 ж. қала мәртебесін алып, Тобыл (1782 – 98) округінің орталығы, Тобыл губерниясының (1804 – 22, 1839 – 68), Омбы (1822 – 39) және Ақмола (1868 – 1918) облыстарының, Батыс Сібір (1824 – 82) және Дала (1882 – 1917) генерал-губернаторлығының орталығы болды. Омбы қаласының тарихы Қазан төңкерісіне дейін Қазақстанмен тығыз байланыста болды. Омбыда қазақтың көптеген белгілі ағартушылары оқып, білім алды. 1813 ж. Батыс Сібір генерал-губернаторлығына қарасты қазақ жерлерін басқару мекемелеріне қазақ жастарын даярлау мақсатында Омбыда Сібір әскери орыс-қазақ желілік училищесі ашылды. Бұл училищені Уәлиханов, М.Шорманов оқып бітірген. Осы әскери оқу орнының негізінде 1845 ж. Омбы кадет корпусы ашылды. 20 ғасырдың бас кезінде Омбыдағы оқу орындарында көптеген белгілі қазақ қайраткерлері (Ә.Бөкейханов, С.Сейфуллин, Н.Нұрмақов, С.Сәдуақасов, т.б.) білім алды. 1840 ж. Омбы қаласындағы қазақтардың саны 109 адам болса, 1897 ж. Омбы уезіндегі қазақтар 37680-ге (Омбы қаласында – 105 адам), ал 1916 ж. 38970-ке жетті. Қазақ елі өз тәуелсіздігіне ие болуына байланысты Омбыдағы қазақ диаспорасы ұлттық-мәдени орталықтар құрып, Қазақстанмен өзара байланыстарын жолға қоя бастады. 2004 ж. Омбы қаласында Ш.Уәлихановтың атына көше беріліп, ескерткіш орнатылды. Қазіргі уақытта Омбы облысында тұрып жатқан 100 мыңнан аса (2002) қазақ “Омбы облыстық қазақ мәдени орталығы”, “Аманат ұлттық бірлестігі”, “Мөлдір” қазақ мәдени орталығы сияқты ұйымдарға біріккен. 2002 жылдан “Омбы үні” атты үнпарақ шыға бастады.

Халқы

Халқының саны жағынан (1172 мың) Сібірде Новосібірден кейін 2-орын алады, Сібірдің ірі өнеркәсіп орталығы. Қалада астық жинайтын комбайндар, теледидар, газ жабдықтары, аспаптар, әртүрлі өнеркәсіп құрал-жабдықтары, электротехника, мұнай, тамақ өнеркәсібі, құрылыс материалдары кәсіпорындары жұмыс істейді. Қазақтардын саны қалада 100000 адам болу мумкун, Ен көп қазақ халқы трады Старый Кировск шағ. ауданда,Омбы орталасында Восточнылар 1-11 көшелер,Ремесленнар 1-11 көшелер, Қаржас шағ.ауданда, Порт Артур шағ.ауданда, кобі жер ұйлерінде трады, Омбы ортасында Шоқан Уалихан көшесі бар сол көшеде Қазақстаннын Консул ғимарат тұр,

Білім және ғылым

2004 жылдан бастап қалада балабақшалардың жеткіліксіздігі байқалуда.

Омбыда 28 жоғарғы оқу орындары (университеттер, академиялар, институттар) орналасқан.

Қаладағы алғашқы жоғарғы оқу орны 1918 жылы ашылды (Сібір ауыл-шаруашылық институты). Бірнеше мәрте атын өзгертіп, бүгін П.А. Столыпин атындағы Омбы кемлекеттік аграрлық университеті ретінде белгілі.

1974 жылы Ф.М. Достоевский атындағы Омбы мемлекеттік университеті ашылды. Бастапқыда білім беру екі факультетте (гуманитарлық және жаратылыстану) ғана жүргізілді.

1920 жылы Сібір ветеринарлық-зоотехникалық инстутыттың жанында медициналық бөлім ашылды (1994 жылдан бастап Омбы медициналық университеті).

1932 жылы мұғалімдерді даярлайтын Омбы педагогикалық институттың негізі қаланды (1993 жылдан бастап Омбы мемлекеттік педагогикалық университеті).

1942 жылдан бастап Омбыға қорғаныс зауыттарының бір бөлігі көшірілді. 1942 жылы Ворошиловград қаласынан көшірілген кешкі машина жасау институтының негізінде Омбы машина жасау институты құрылды (бүгінгі Омбы мемлекеттік техникалық университеті).

1950 жылы дене шынықтыру саласындағы мамандарды дайындау үшін Омбы дене шынықтыру институты ашылды.

Мәдениеті

4 жылу-энергетикалық орталықтары, 10 жоғары оқу орны, ғылыми-зерттеу институты, академиялық драма театры, музыкалық драма, қуыршақ театры, цирк, Ф.М. Достоевский атынд. өлкетану музейі (жазушы Омбыда 1850 – 54 ж. айдауда болды), М.А. Врубель атындағы сурет галереясы бар.

Спорт

Омбының негізгі спорт командалары төмендегі кестеде:

Клуб Спортың түрі Лиганың атауы Лиганың деігейі Стадионы
Авангард Шайбалы хоккейі КХЛ 1 "Арена Омск"
Омские ястребы Шайбалы хоккей ЖХЛ (МХЛ) жастар "Арена Омск"
Иртыш Футбол Ұяшық мәтіні 2-ші дивизион "Красная Звезда" стадионы, "Красная Звезда" манежі
Нефтяник-Авангард Баскетбол Б Суперлигасы 2 "Сибирский нефтяник" СК
БК 1716 Баскетбол 1-ші Лига 4 Промин атындағы №9 БЖСМ
СКИФ Гандбол Суперлига 2 "Авангард" СК
Асгард Регби Регбиден Ресей чемпионаты 3 "Шинник" СК

Дипломатиялық және консулдық өкілдіктер

  • Ресей СІМ өкілдігі (Щербанёв к., 20)
  • Қазақстан Консулдығы (Ш. Уәлиханұлы к., 9)
  • Германия Құрметті консулы (1-ші Военная к., 7 корп. 2)

Бауырлас қалалар

Серіктес қалалар

Сілтемелер

Дереккөздер

  1. Города с численностью населения 100 тысяч человек и более
  2. Қазақ энциклопедиясы, 7 том 6 бөлім
  3. Почётный консул Германии в Омске (без паспортно-визовой службы)
  4. ↑ Международные партнерские связи города Омска
  5. ↑ Международные связи Омска

Сыртқы сілтемелер

Омбы веб-камералары


Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар.
Жарияланған күні:
Omby orys Omsk Ertis zhәne Om ozenderinin kosylu zherinde ornalaskan Resejdegi kala Iri gylym mәdeniet sport onerkәsip ortalygy Sibirdegi halyk sany bojynsha ekinshi ornydagy kala Novosibirden kejin Resej memleketinin 1918 1920 zhyldardagy astanasy 1934 zhyldan bastap Omby oblysynyn ortalygy ҚalaOmbyOmskTu EltanbasyӘkimshiligiEl Resej ResejFederaciya subektisiOmby oblysyTarihy men geografiyasyKoordinattary54 58 s e 73 23 sh b 54 967 s e 73 383 sh b 54 967 73 383 G O Ya Koordinattar 54 58 s e 73 23 sh b 54 967 s e 73 383 sh b 54 967 73 383 G O Ya Қurylgan uakyty1716Қala statusy1782Zher aumagy573 km Ortalygynyn biiktigi90 mTurgyndaryTurgyny 1 154 000 1 adam 2010 Tygyzdygy1968 adam km Aglomeraciya1 182 000 1 261 000Sandyk identifikatorlaryTelefon kody 7 3812Poshta indeksi644xxxOKATO kody52 401admomsk ruOmbyOmby shekarasyOrtakkordagy sanaty Omby Mazmuny 1 Geografiyasy 2 Tarihy 3 Halky 4 Bilim zhәne gylym 5 Mәdenieti 6 Sport 7 Diplomatiyalyk zhәne konsuldyk okildikter 8 Bauyrlas kalalar 8 1 Seriktes kalalar 9 Siltemeler 10 Derekkozder 11 Syrtky siltemeler 11 1 Omby veb kameralaryGeografiyasy ӨndeuOm ozeninin Ertiske kuyatyn zherindegi port temir zhol zhelileri men avtozholdardyn toraby 2 Қala arkyly otip zhatkan Ertistin uzyndygy 25 shakyrymnan asady Қantardagy ortasha temperatura 19 2 C shildedegi 18 3 C Ombydagy en zhogargy temperatura 1940 zhyldyn 18 shildesinde al en tomengi temperatura 1931 zhyldyn 3 akpanyn tirkelgen Omby audany ylgaldylyk zhetkiliksiz ajmaktar kataryna zhatady Ortasha zhyldyk temperatura 2 1 C Ortasha zhyldyk zhel zhyldamdygy 2 8 m s Ortasha zhyldyk aua ylgaldylygy 71 Tarihy ӨndeuOmby bekinisin 1716 zh Petr I patshanyn bujrygy bojynsha Sibir general gubernatory M P Gagarin saldyrgan 1782 zh kala mәrtebesin alyp Tobyl 1782 98 okruginin ortalygy Tobyl guberniyasynyn 1804 22 1839 68 Omby 1822 39 zhәne Akmola 1868 1918 oblystarynyn Batys Sibir 1824 82 zhәne Dala 1882 1917 general gubernatorlygynyn ortalygy boldy Omby kalasynyn tarihy Қazan tonkerisine dejin Қazakstanmen tygyz bajlanysta boldy Ombyda kazaktyn koptegen belgili agartushylary okyp bilim aldy 1813 zh Batys Sibir general gubernatorlygyna karasty kazak zherlerin baskaru mekemelerine kazak zhastaryn dayarlau maksatynda Ombyda Sibir әskeri orys kazak zhelilik uchilishesi ashyldy Bul uchilisheni Uәlihanov M Shormanov okyp bitirgen Osy әskeri oku ornynyn negizinde 1845 zh Omby kadet korpusy ashyldy 20 gasyrdyn bas kezinde Ombydagy oku oryndarynda koptegen belgili kazak kajratkerleri Ә Bokejhanov S Sejfullin N Nurmakov S Sәduakasov t b bilim aldy 1840 zh Omby kalasyndagy kazaktardyn sany 109 adam bolsa 1897 zh Omby uezindegi kazaktar 37680 ge Omby kalasynda 105 adam al 1916 zh 38970 ke zhetti Қazak eli oz tәuelsizdigine ie boluyna bajlanysty Ombydagy kazak diasporasy ulttyk mәdeni ortalyktar kuryp Қazakstanmen ozara bajlanystaryn zholga koya bastady 2004 zh Omby kalasynda Sh Uәlihanovtyn atyna koshe berilip eskertkish ornatyldy Қazirgi uakytta Omby oblysynda turyp zhatkan 100 mynnan asa 2002 kazak Omby oblystyk kazak mәdeni ortalygy Amanat ulttyk birlestigi Moldir kazak mәdeni ortalygy siyakty ujymdarga birikken 2002 zhyldan Omby үni atty үnparak shyga bastady Halky ӨndeuHalkynyn sany zhagynan 1172 myn Sibirde Novosibirden kejin 2 oryn alady Sibirdin iri onerkәsip ortalygy Қalada astyk zhinajtyn kombajndar teledidar gaz zhabdyktary aspaptar әrtүrli onerkәsip kural zhabdyktary elektrotehnika munaj tamak onerkәsibi kurylys materialdary kәsiporyndary zhumys istejdi Қazaktardyn sany kalada 100000 adam bolu mumkun En kop kazak halky trady Staryj Kirovsk shag audanda Omby ortalasynda Vostochnylar 1 11 kosheler Remeslennar 1 11 kosheler Қarzhas shag audanda Port Artur shag audanda kobi zher ujlerinde trady Omby ortasynda Shokan Ualihan koshesi bar sol koshede Қazakstannyn Konsul gimarat tur Bilim zhәne gylym Өndeu2004 zhyldan bastap kalada balabakshalardyn zhetkiliksizdigi bajkaluda Ombyda 28 zhogargy oku oryndary universitetter akademiyalar instituttar ornalaskan Қaladagy algashky zhogargy oku orny 1918 zhyly ashyldy Sibir auyl sharuashylyk instituty Birneshe mәrte atyn ozgertip bүgin P A Stolypin atyndagy Omby kemlekettik agrarlyk universiteti retinde belgili 1974 zhyly F M Dostoevskij atyndagy Omby memlekettik universiteti ashyldy Bastapkyda bilim beru eki fakultette gumanitarlyk zhәne zharatylystanu gana zhүrgizildi 1920 zhyly Sibir veterinarlyk zootehnikalyk instutyttyn zhanynda medicinalyk bolim ashyldy 1994 zhyldan bastap Omby medicinalyk universiteti 1932 zhyly mugalimderdi dayarlajtyn Omby pedagogikalyk instituttyn negizi kalandy 1993 zhyldan bastap Omby memlekettik pedagogikalyk universiteti 1942 zhyldan bastap Ombyga korganys zauyttarynyn bir boligi koshirildi 1942 zhyly Voroshilovgrad kalasynan koshirilgen keshki mashina zhasau institutynyn negizinde Omby mashina zhasau instituty kuryldy bүgingi Omby memlekettik tehnikalyk universiteti 1950 zhyly dene shynyktyru salasyndagy mamandardy dajyndau үshin Omby dene shynyktyru instituty ashyldy Mәdenieti Өndeu4 zhylu energetikalyk ortalyktary 10 zhogary oku orny gylymi zertteu instituty akademiyalyk drama teatry muzykalyk drama kuyrshak teatry cirk F M Dostoevskij atynd olketanu muzeji zhazushy Ombyda 1850 54 zh ajdauda boldy M A Vrubel atyndagy suret galereyasy bar Sport ӨndeuOmbynyn negizgi sport komandalary tomendegi kestede Klub Sportyn tүri Liganyn atauy Liganyn deigeji StadionyAvangard Shajbaly hokkeji KHL 1 Arena Omsk Omskie yastreby Shajbaly hokkej ZhHL MHL zhastar Arena Omsk Irtysh Futbol Ұyashyk mәtini 2 shi divizion Krasnaya Zvezda stadiony Krasnaya Zvezda manezhiNeftyanik Avangard Basketbol B Superligasy 2 Sibirskij neftyanik SKBK 1716 Basketbol 1 shi Liga 4 Promin atyndagy 9 BZhSMSKIF Gandbol Superliga 2 Avangard SKAsgard Regbi Regbiden Resej chempionaty 3 Shinnik SKDiplomatiyalyk zhәne konsuldyk okildikter Өndeu Resej SIM okildigi Sherbanyov k 20 Қazakstan Konsuldygy Sh Uәlihanuly k 9 Germaniya Қurmetti konsuly 1 shi Voennaya k 7 korp 2 3 Bauyrlas kalalar Өndeu Lodz Polsha 4 Lyublin Polsha 4 Gdansk Polsha 4 Simferopol Ukraina 4 Kajfen Қytaj 4 Puhov Slovakiya 4 Karlovy Vary Chehiya 4 Petropavl Қazakstan 4 Pavlodar Қazakstan 4 Chindzhu Koreya Respublikasy 4 Miluoki Viskonsin AҚSh 4 Seriktes kalalar Өndeu Chelyabi Resej 5 Kaliningrad Resej 5 Ulan Ude ResejSiltemeler ӨndeuOmby bekinisi Omby kadet korpusy M P GagarinDerekkozder Өndeu Goroda s chislennostyu naseleniya 100 tysyach chelovek i bolee Қazak enciklopediyasy 7 tom 6 bolim Pochyotnyj konsul Germanii v Omske bez pasportno vizovoj sluzhby Posolstvo federativnoj respubliki Germaniya a b c d e f g h i j k Mezhdunarodnye partnerskie svyazi goroda Omska a b Mezhdunarodnye svyazi OmskaSyrtky siltemeler ӨndeuOmby kalasynyn әkimshiliginin resmi portaly Omby kalasy Қalalyk Kenesinin resmi sajty Muragattalgan 18 sәuirdin 2009 zhyly Omby veb kameralary Өndeu Zhukov zhәne Maslennikov koshelerinin kiylysyndagy kamera Muragattalgan 19 nauryzdyn 2012 zhyly Konev zhәne Enisejskaya koshelerinin kiylysyndagy kamera Muragattalgan 19 kantardyn 2009 zhyly Oktyabr kopirindegi kamera Muragattalgan 10 nauryzdyn 2012 zhyly Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet https kk wikipedia org w index php title Omby amp oldid 3116146 betinen alyngan