Колорадо (ағылш. Colorado; kɒlərædoʊ) — штат, Америка Құрама Штаттарының батысындағы орталық жағында орналасқан таулы штаттарының бірі. Колорадо солтүстігінде Вайоминг және Небраска, шығысында Канзас, Оклахома, оңтүстігінде Нью-Мексико және Аризона, батысында Юта штаттарымен шекараласады.
| АҚШ штаты | |||
| Колорадо | |||
| |||
| Штат лақапаты | «Жүзжылдық Штаты» | ||
| Денвер | |||
| Ең ірі қаласы | Денвер | ||
| Ірі қалалары | Колорадо-Спрингс, Форт-Коллинс, Арвада, Пуэбло, Уестминстер, Боулдер, Энглвуд | ||
| Тұрғыны | 5 116 769 (2011 жыл) 22-ші орын (АҚШ б-ша) | ||
| - тығыздығы | 18,96 адам/км² | ||
| 8-ші орын | |||
| - барлығы | 269 837 км² | ||
| - су беті | 962 км² (0,36 %) | ||
| - ендік | 37°0' с. е. бойынша 41°0' с. е., 612 км | ||
| - бойлық | 102°8' б. б. бойынша 109°0' б. б., 451 км | ||
| Теңіз деңгейінен биіктігі | |||
| - максимал биіктігі | 4 399 Элберт тауы м | ||
| - орташа биіктігі | 2 073 м | ||
| - минимал биіктігі | 1 011 Arikaree River м | ||
| Штат статусын иеленуі | 1876 1 тамызда 38 ретпен | ||
| - штат болмай тұрып | |||
| Губернаторы | Джон Хиккенлупер | ||
| Заң шығару органы | |||
| - жоғарғы палатасы | |||
| - төменгі палатасы | |||
| Уақыт белдеуі | Таулы уақыт: ГМУ-7/-6 | ||
| Ресми сайты: | http://www.colorado.gov/ | ||
| |
Колорадо — жер көлемі бойынша АҚШ-та сегізінші штат, ауданы 269 837 кмм2.
Халық саны — 5 116 769 адам (АҚШ бойынша 22-орын).
Астанасы және ірі қаласы — Денвер.
Басқа ірі қалалры — Колорадо-Спрингс, Форт-Коллинз, Арвада, Пуэбло, Уестминстер, Боулдер, Энглвуд, Сентенниал.
Колорадо — АҚШ-тың 38-штаты, 1876 жылы 1 тамызда, мемлекет жүз жылдығын белгілеген уақытта құрылған. Соған байланысты Колорадоның ресми лақап аты — «тәуелсіздік күніне Жүзжылдық Штаты» болды (ағылш. Centennial State).
Тарихы
XVI ғасырдың басында штаттың бұрынғы аумағын испандар зерттеді. 1706 жылы Колорадо аумағы Испания колониясы болғанын жариялады. Өз атауын Колорадо өзенінен алған, өзен атауы өзен суындағы қызыл-қызыл қоңыр балшыққа байланысты қойылған. Кейін провинция Францияның қарауына көшті. 1803жылы Луизиана сатылымы нәтижесінде Колорадоның шығыс жағын АҚШ алды . Колорадоның орталық жағын 1845 жылы, ал батыс жағын — 1848 жылы Мексикамен соғысы нәтижесінде тартып алды.
1850 жылы Денверден алыс емес жерден алтын табылды және мұнда қоныс аударған халық ағылды. Азаматтық соғыс уақытында алтын іздеушілер Одақ жағында болды. Олар өздерінің алтын кен орындарын Техас басқыншыларынан құтқарып алды.
1875 жылдың 3 наурызында АҚШ Конгрессі Колорадо аумағына штат мәртебесін беру туралы заң қабылдады. Артынан, 1876 жылы 1 сәуірде, 28 күннен кейін АҚШ тәуелсіздік күніне жүз жылдық мерекесінде, АҚШ президенті АҚШ-тың 38-штаты болуына рұқсат етіп жарлыққа қол қойды.
1930 жылығы халық санағында штаттың халық саны миллион адамнан асты. Колорадо Ұлы дағдарыста қатты күйзелді, әйтсе де өз жағдайын Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қалпына келтірі. Штаттың экономикасының басты-басты салалары тау-кен өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы және туризм.
Географиясы
Колорадо — үш штаттың бірі (Вайомингмен және Ютамен бірге), барлық шекарасы параллелдер және меридиандар мен сәйкес келеді, қос ендік және қос бойлық аралығындағы «турабұрыш» (дәл, жер беті секторы) құрайды. Колорадо аумағының ауданы — 269 837 км². Колорадо аумағының 37 %-і ұлттық саябақтар иеленеді.
Жер бедері
Колорадо рельефі әрқилы. Штат аумағының орталық жағында солтүстіктен оңтүстікке қарай Сеңгір таулары жоталары қиып өтеді (биік нүктесі — Элберт тауы, 4399 м). Олар Ұлы континентальды бөлуі деп аталады: бұл таудың батысынан бастау алып ағатын өзендер Тынық мұхит алабына құяды, ал батысында орналасқан өзендер Атлант мұхиты алабына құяды. Сеңгір тауларының көп бөлігін Қылқан-жапырақты ормандар алып жатыр — көп емес тау бастарын жыл бойы қар басып жатады. Штат халқының көп бөлігі Сеңгір тауларының шығыс жағында тұрады, бұл жерлерде Тынық мұхитынан келетін дауылды желден қорғайды.
Дереккөздер
- Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedPopEstUS - Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedMount_Elbert - ↑ Elevations and Distances in the United States. United States Geological Survey (2001). Тексерілді, 21 қазан 2011.
- ↑ Elevation adjusted to North American Vertical Datum of 1988.
- The summit of Mount Elbert is the highest point of the Rocky Mountains of North America.
- Colorado – Definition. Merriam-webster.com (тамыз 13, 2010). Тексерілді, 5 маусым 2011.
Сыртқы сілтемелер
- Official tourism Website
- Колорадо фотолары — Terra Galleria
- Колорадо жер-су аттары
- Колорадо газеттері 29 тамыздың 2005 жылы.
- Колорадо картасы
| Бұл — АҚШ географиясы бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |