ISBN

Кітаптың халықаралық стандартты нөмірі немесе ISBN (ағылш. International Standard Book Number) — сауда саттық желісінде және кітапқа қатысты жұмыстарды автоматтандыруға қажетті кітап басылымның ерекше нөмірі. ББК, УДК және авторлық белгімен қатар ISBN баспа анықтамасына жатады.

Аталған стандарт 1966 жылы Ұлыбританияда 9-белгіден тұратын Кітаптің стандартты нөмірінің (ағылш. Standard Book Numbering (SBN) code) негізінде Гордона Фостердің (ағылш. Gordon Foster) жасауымен қабылданған болатын.

1970 жылы кішкентай өзгерістермен ISO 2108 халықаралық стандарт ретінде қабылданды. 2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап штрихкодқа сәйкес келетін 13 белгіден тұратын жаңа стандарт енгізілді.

Сонымен қатар осы стандартқа ұқсас мерзімді басылымдарға арналған басқа нұсқалар да бар ISSN (International Standard Serial Number).

Кеңес Одағында ISBN 1987 жылдан бері қолданыла бастады , Белорусьте — 1993 жылдан бастап

Нөмірдің құрылымы

ISBN нөмірі, мұнда:
978 — EAN.UCC префиксі;
3 — тіркеу тобының нөмірі;
16 — тіркелушінің нөмірі;
148410 — басылымның нөмірі;
0 — бақылау саны.

Басылымдардың идинтификаторларын кітапты халықаралық стандарт бойынша нөмірлеу саласындағы ұлттық агенттіктер береді. Қазақстанда бұл қызметті Қазақстан кітап палатасы атқарады.

2006 жылға дейін берілген кітаптардың ISBN нөмірлері ISBN аббревиатурасынан (басылым тіліне тәуелсіз) және өзара дефиспен төрт тарауға бөлінген 10 символдан тұрады:

• кітап басылып шыққан мемлекет; ISBN Халықаралық агенттігінің тарапынан тапсырылады. Идинтификатордың құрылымы, ондағы сандардың көлемі басылымның көлеміне қарай анықталады (бірден көп болуы мүмкін), мысалға: 0 и 1 — ағылшын тілді мемлекеттер, 2 — француз тілді, 3 — неміс тілінде, 4 — жапон тілінде, 5 — орыс тілді мемлекеттер, 7 — қытай тілі, 80 — Чехия мен Словакия, 600 — Иран, 953 — Хорватия, 985 — Белоруссия, 9956 — Камерун, 99948 — Эритрея. Жалпы топтарға келесідей номерлер қарастырылған 0—7, 80—94, 950—993, 9940—9989, және 99900—99999;
• баспаның коды; ISBN Ұлттық агенттігімен анықталады. Сонымен қатар баспа жоспарлаған кітап көлемі де ескеріледі. Ірі баспаларға жарыққа шығатын кітаптардың көлеміне қарай жеткілікті сандар қалыптастыру үшін қысқа нөмірлер беріледі.

Дереккөздер

1. Что такое ISBN на сайте www.libex.ru
2. Белорусское агентство ISBN
3. Басылымның тілі бойынша біріктірілген мемлекеттер мен топтардың толық тізімі  (ағыл.)..
4. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. ISBN 9965-808-78-3