Минск (белар. Мінск, 1939 жылға дейін — Менск) — Беларусь астанасы, Минск облысы (оның құрамына енбейді) мен Минск ауданының(оның құрамына енбейді) әкімшілік орталығы. Елдің ірі көліктік торабы, саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде ТМД елдерінің штаб-пәтері орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және Свислочь өзенінің бойында орналасқан. Аумағы — 307,90 км². Тұрғындарының саны — 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 6 қарашадан 2014 бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала әкімі) Андрей Викторович Шорец болып табылады.
| Қала | |||
| Минск | |||
| белар. Мінск | |||
| | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
| Статусы | Астана | ||
| Ішкі бөлінісі | 9 аудан | ||
| Атқарушы комитет төрағасы | Анатолий Александрович Сивак | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары | 53°55′ с. е. 27°33′ ш. б. / 53.917° с. е. 27.550° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°55′ с. е. 27°33′ ш. б. / 53.917° с. е. 27.550° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Алғашқы дерек | |||
| Бұрынғы атаулары | Мѣньскъ, Мѣнескъ, Мѣнскъ, Меньск, Менеск, Менск | ||
| Жер аумағы | 348,84 км² | ||
| Биіктігі | 220 м | ||
| Уақыт белдеуі | UTC+3 | ||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | ▲ 2 020 600 адам (2020) | ||
| Тығыздығы | 5 792 адам/км² | ||
| Агломерация | 2 645 500 адам | ||
| Ұлттық құрамы | |||
| Ресми тілі | Беларус тілі, орыс тілі | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды | +375 17 | ||
| Пошта индекстері | 220000-220141 | ||
| Автомобиль коды | 7 | ||
| Басқалары | |||
| Марапаттары |
| ||
Минск шекарасы | |||
| Ортаққордағы санаты: Минск |
Физико-географиялық сипаттамасы
Географиялық жағдайы
Минск оңтүстік-шығыс моренадан жаралған Минск қыратының бауырында орналасқан. Ол осы жерге қол жеткізген кейінгі Сожск мұзға айналуы кезінде түзілген. Теңіз деңгеінен орташа биіктігі 220 м.
Минскінің биік нүктесі Лещинск көшесінде 8 нөмірлі үйдің (қаланың батысқа қарай салынуына дейін мұндай нүкте Тимирязев пен Харьков көшелерінің аралығында болған еді.)артында орналасқан.. Ең төменгі белгісі (181,4м) қаланың оңтүстік шығысындағы Чижовка ықшамауданындағы Свислочь жайылымында.
Климаты
Атлантикалық мұхит ауасының едәуір ықпалы әсер ететін орташа-континентальді.Жауын-шашынның жылдық орташа түсімі -650 мм шамасында. Жазы жылы, бірақ ыстық емес. Шілдедегі орта тәуліктік температура - +17,4 °C. Қысы жиі болып тұратын жылымығымен жұмсақ, қаңтардағы тәуліктік температурасы - −5,4 °C. Алайда кейінгі жылдары қысқы кезеңде температураның өсвуінің анық тенденциясы байқалды.
- Жылдық орта есеппен алынған температура — +6,1 °C
- Жылдық орта есеппен алынған желдің жылдамдығы — 2,8 м/с
- Жылдық орта есеппен алынған ауа ылғалдылығы — 78%
Су жүйесі
Қаланың жанынан Балтық және Қара теңіздері бассейндерінің су айрығы өтеді. Минск арқылы қаланың шекарасынан тағы алты өзен(Мышка және т.б.) құятын кішкене Свислочь өзені ағып өтеді. Олардың барлығы Қара теңіз бассейніне жатады. қаланың шетінде Свислочь өзеніндегі екі жайылымдағы жоларнада теңіз деңгейінен 184 метрден 280 метрге өзгеріп, жердің күрделі бедерін туындатады.
Астанасының су қоймасы 2010 жылдың жаз айына шомылуға жарамды болды. Үнемі судың жоспарлы сараптамасы жүргізіліп отырады, алынған қорытынды бойынша патогенді микрофлора табылмады.
2010 жылдың мамыр айының орта тұсынан бастап, қоқысқа 28 тонна шамасында шабылған балдыр апарып тасталды.
Қалаға ішуге жарайтын су (2011жылдың маусым айының мәліметтері бойынша)екі қайнардан , жерасты және жерүсті су жолдары , жеткізіліп отырады. Артезианды ішуге жарамды суды Ленинский, Первомай, Совет, Орталық, Заводской, Партизанский и Октябрь ауданының 60 % көбірек бөлшегі қолданады. Фрунзе, Мәскеу, Октябрь ауданының бөлшегі жоғарғы қайнардан (арнайы өңдеуден өткізілген) қолданады
Экологиясы
Қоршаған ортаны радиациялық бақылаудың және мониторингінің республикалық орталығы РМ-10 қатты бөлшегін, азот диоксидін, формальдегид деңгейін, көміртек қышқылын, гамма-сәулелену мөлшерінің тәуліктік концентрациясын бақылап отырады.
Атауы
Қаланың атауы Немиги өзенінің тармағы болған Менка (Меня) өзенінің атауынан туындауы ықтимал. Меня гидронимі бұрынғы үндіеуропалық «men» — «малый» - «кішірек», сол сияқты литовскілік - «menkas» (кішірек) сөзінен пайда болуы мүмкін. Ежелгі орыс нұсқасындағы жазбаларда атау - «Мѣньскъ», «Мѣнескъ», «Мѣнскъ» түрінде кездеседі. Қаланың кейінгі атауларында ятя бөлшегініз «Меньск», «Менеск», «Менск» болып жазылады.
Тарихы
Ерте тарих
Ұлы Литовскі княздігінің заманы
Ресей империясының заманы
БХР, ССРБ, Литбел, БССР
Ұлы Отан соғысы
Соғыстан кейінгі кезең
Тәуелсіз Беларусь Астанасы
Әкімшілік бөлініс
Қазіргі уақытта Миск аймағы 9 әкімшілік ауданға бөлінеді.
- 1. Орталық аудан.
- 3. Первомай ауданы.
- 4. Партизан ауданы.
- 5. Зауыт ауданы.
- 6. Ленинск ауданы.
- 7. Октябрь ауданы.
- 8. Мәскеу ауданы.
- 9. Фрунзе ауданы.
Дереккөздер
- Минский городской исполнительный комитет. О Минске (орыс.)
- [1].Численность населения на 1 января 2020 г. по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа
- К ВОПРОСУ О ВЫДЕЛЕНИИ ГРАНИЦ МИНСКОЙ АГЛОМЕРАЦИИ Озем Г. З., Запрудский И. И. (орыс.)
- 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам 3 маусымның 2009 жылы., (бел.)
- Astana Hub стартаптары Минскдегі алғашқы халықаралық инвесторларды қызықтырды(қолжетпейтін сілтеме) BNews
- МЕНСК.BY (Минск), Менскія міты