Кито (ис. San Francisco de Quito) — кечуа үндістерінің астанасы. Эквадордың астанасы Кито Оңтүстік Американың солтүстік-батыс бөлігінде, Андыдағы тауаралық қазаншұңқырда, Пичинча жанартауынан алыс емес жерде, оның Оңүстік беткейінде теңіз деңгейінен 2818 м биіктікте орналасқан. Қаладан экваторға дейінгі қашықтық 24 км. Кито мен оның айналасының климаты таулы экваторлық.
| Қала | |||
| Сан-Франциско-де-Кито | |||
| ис. San Francisco de Quito | |||
| | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
| Мэр | Маурисио Родас | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары | 0°13′07″ о. е. 78°30′35″ б. б. / 0.21861° о. е. 78.50972° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 0°13′07″ о. е. 78°30′35″ б. б. / 0.21861° о. е. 78.50972° б. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты | 6 желтоқсан 1534 | ||
| Жер аумағы | 290 км² | ||
| Орталығының биiктігі | 2850 м | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | 2 671 191 адам (2014) | ||
| Тығыздығы | 8 300 адам/км² | ||
| Ресми тілі | |||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды | +593 2 | ||
| Пошта индекстері | EC1701 | ||
| quito.gob.ec (исп.) | |||
Сан-Франциско-де-Кито шекарасы | |||
| Ортаққордағы санаты: Сан-Франциско-де-Кито |
Қаланың теңіз деңгейінен елеулі биіктігі бұл жерде тропиктік ыстықтың болмайтынына жағдай жасаса, экваторға жақындығы жылдық температураның құбылуын төмендетеді. Кито аумағында жауын-шашын мөлшері жылына 1100-ден 1200 мм-ге дейін болады, негізінен, ол қыркүйектен мамыр айына дейін нөсер жауындар түрінде түседі.
Қала ылғалды бірден жұтып алатын, сөйтіп, эквадорға тән өсімдіктердің көбінің өсуін қиындататын жанартаулық күлдің үстіне салынған. XV ғасырда аумақты үндістердің мал жаюы үшін пайдалануы қазіргі уақытта Китоның айналасында аласа бойлы бұталардың сирек және жұтаң ормандарының қалыптасуына әкеп соқты.
Халқы Өңдеу
Кито халқының саны 1,5 млн адамнан асады. Астана тұрғындарының 40%-ын кечуа үндістері, 40%-ын испан-үндіс метистері, 10%-ға жуығын негрлер мен еуропалык және азиялық елдерден шыққандардың шамалы бөлігі құрайды.
Мемлекеттік тілі, діні Өңдеу
Мемлекеттік тілі – испан тілі, бірақ жергілікті халықтың басым бөлігі кечуа үндістерінің тілінде сөйлескенді артық көреді. Қаладағы дінге сенушілердің көпшілігін католиктік христиандар қүрайды.
Тарихы Өңдеу
Кито б.з.д. I мыңжылдықтың соңында салынып, Киту үндіс мемлекетінің астанасы болып табылды. Оны XV ғасырда инктер басып алды.
1531 жылы капитан Себастьян де Белалькасар ежелігі үндіс қаласы орналасқан аумақты басып алып, оның орнына Сан-Францискода Кито (кейіннен қала атауы қысқартылған нұсқасында қолданыла бастады) испан қонысының кегізін қалады.
Кито — Оңтүстік Американың ең әдемі қалаларының бірі Өңдеу
Кито — Оңтүстік Американың ең әдемі қалаларының бірі, Онда дәстүрлер мен мәдениеттердің толып жатқан түрлері таңданарлық түрде үйлесім тапкан. Қала архитектурасы испандық, голландық және құрылыстың үндістік стильдерінің үйлесімді ұштасуымен ерекшеленеді. Қала шегінде көптеген мәдени-тарихи ескерткіштер сақталған. Олардың ішінде XVII ғасырдағы собор, ежелгі шеберлер оймыштар мен жапсырмалармен бай әшекейлеген монастырьлар отарлық кезіндегі бірнеше зайырлық ғимараттар бар. Кито аумағында орналасқан Сан-Франциско, Сан-Агустин, Ла-Кампания мен Санта-Доминго шіркеулерінде ескі мүсіндер мен суреттер сақталады. XX ғасырда қазіргі заман архитектурасының көзге түсер ғимараттары пайда болды. Кито — Эквадордың мәдени, білім беру орталығы. Қалада Эквадордың Католиктік университеті, Эквадордың Орталық университеті, 24 мамыр атындағы әйелдер колледжі, әйелдердің педагогикалық институты, Ұлттық политехникалық мектеп, журналистер дайындаудың Латынамерикалық орталығы, музыкалық Ұлттық академиясы, Көркемөнер мен хореография орталығы жұмыс істейді.
Қалада бірқатар мұражайлар: Орталық университет мұражайы, өнердің ұлттық мұражайы, өнер мен тарихтың қалалық мұражайы, археология мен этнография мұражайы, "Антонио Сантьяго" антропологиялық мұражайы, археологиялык мұражай, минералогия мұражайы орналасқан. "Банко сентраль дел Экуадордың" жанында көркемсурет галереясы бар.
Guápulo, Quito Өңдеу
Бауырлас қалалар Өңдеу
Дереккөздер Өңдеу
- Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-216-5
- Madrid city council webpage Mapa Mundi de las ciudades hermanadas. Ayuntamiento de Madrid. (исп.)
- ↑ Sister City International Listings - Directory (ағыл.)
- Kraków otwarty na świat. www.krakow.pl. Тексерілді, 19 шілде 2009. (поляк)
Сыртқы сілтемелер Өңдеу
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Quito |
- Official Web site of the municipality of Quito 9 желтоқсанның 2020 жылы.
- Official Travel Guide of the municipality of Quito 1 ақпанның 2011 жылы.
- Official tourism Web site of the municipality of Quito
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |