Испания - унитарлы мемлекет,бірақ Басков пен Каталонияның автономиясы кең.
Негізгі әкімшілік-аумақтық бірлік ретінде автономдық бірлестік (ис. comunidad autonoma) танылады. Қазіргі таңда мемлкетте 17 автономдық бірлестік бар.Автономдық бірлестіктердің құрылуы Испанияның 1978 жылғы Конституциясында қарастырылады,(152.1 бабы автономдық бірлестіктердің институционалды негізін қарастырады ) -жалпы сайлаумен таңдалатын, құқықтық Ассамблея,атқаратын қызметтерімен Үкімет кеңесі және құқықтық Ассамблеясымен сайланатын автономдық бірлестік төрағасы),кейбір аудандар бірізділігін тек қана демократияға ауысқаннан кейін(мысалы — Мадрид, Риоха), тарихи облыстарға кірген,шекаралары провинция шекараларымен түйіскен.Автономдық бірлестіктердің өзіндік жарғылары бар;билікті одақ үкіметі орталық үкіметпен бөліседі.Автономдық бірлестіктердің өкілдік органы - парламенттер(Parlamento),Астурияда - бас басшы(Junta General),Мурсияда,Эстремадурада,Мадридте(автономдық бірлестік) - жиналыстар (Asamblea), Арагонда, Кастилия — Ла-Манчада, Кастилия и Леонда және Валенсияда(автономдық бірлестік) — палаталар (cortes), атқарушы органдармен — Галисиядағы, Эстремадурадағы, Кастилия — Ла-Манчадағы,Кастилия және Леондағы үкіметтер(Gobierno) -басшылық(Junta) ,Арагонда және Наваррада(автономдық бірлестік)- депутациялар(Diputación),Андалусияда және Валенсияда(автономдық бірлестік) - кеңестер (Consejo),әрбір атқарушы орган төраға(Presidente) мен кеңесшілерден (Consejero) тұрады.
Өз кезегінде автономдық бірлестіктер провинцияларға(provincias) бөлінеді,Африкадағы 2 автономдық (ciudades autónomas) қалаларды Сеута және Мелилья қосқанда 52 жуық провинция бар. Провинцияның өкілдік органдары,әрқайсысы төраға (Presidente) мен вокалдан (Vocal) тұратын - провинциалды депутациялар(Diputación provincial),атқарушы органдар - үкімет басшылығы(Junta de Gobierno).
Провинциялар комаркаларға бөлінеді,комаркалар муниципияға бөлінеді.Муниципияның өкілдік органы - аюнтамьенто (Ayuntamiento),атқарушы органы - жергілікті үкімет басшылығы(Junta de Gobierno Local),әрқайсысы алькальда (alcalde) және вокалдан (Vocal) тұрады.
Құқықтық Ассамблеялар
Аудан көлеміндегі ассамблеялар бір палаталы парламенттен тұрады,аудандарына байланысты құқықтық органдардың түрлері әр тұрлі болады:
- Парламент: Андалусия, Балеар аралы, Канар аралы, Каталония, Галисия, Риоха, Наварра, Басков
- Кортесалар: Арагон, Кастилья ла Манча, Кастилья және Леон,Валенсия
- Асамблея: Экстрамадура, Мадрид және Мурсия
- Хунта: Астурия
Сайлау
Аумақтық органдардағы сайлау -жалпы құқықтық сайлауға негізделген.Сайлау барлық автономдық бірлестктерде әр 4 жыл сайын мамыр айының соңғы жексенбісінде өтеді,мыналардан басқа:
- Андалусия
- Каталония
- Галисия
- Басков
- Валенсия, Наварра және Арагон сайлаулары осы жүйемен өтеді,бірақ автономиялық реформадан кейін автономдық бірлестіктің төрағасында парламентті тарату және сайлауды кез келген уақытқа қою құқығы пайда болды.
Басқа органдар
Бірлестіктер өзіндік бюджеттік тексерістер құра алады(Tribunales de Cuentas), Сообщества могут создавать свои собственные органы бюджетного контроля (Tribunales de Cuentas), адам құқықтары туралы институт (Defensor del Pueblo) және т.б өз қызметін жақсартуға арналған мекемелер бар.
Испанияның автономдық бірлестіктері және олардың астаналары
| № | Аумақ | Әкімшілік орталығы | Жер аумағы км² | Халқы 2011 | Туы |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Андалусия | Севилья | 87 268 | 8 424 102 | |
| 2 | Арагон | Сарагоса | 47 719 | 1 346 293 | |
| 3 | Астурия | Овьедо | 10 604 | 1 081 487 | |
| 4 | Балеар аралы | Пальма-де-Мальорка | 4 992 | 1 113 114 | |
| 5 | Валенсия | Валенсия | 23 255 | 5 117 190 | |
| 6 | Галисия | Сантьяго-де-Компостела | 29 574 | 2 795 422 | |
| 7 | Канар аралы | Лас-Пальмас-де-Гран-Канария, Санта-Крус-де-Тенерифе | 7 447 | 2 126 769 | |
| 8 | Кантабрия | Сантандер | 5 321 | 593 121 | |
| 9 | Кастилия — Ла-Манча | Толедо | 79 463 | 2 115 334 | |
| 10 | Кастилия и Леон | Вальядолид | 94 223 | 2 558 463 | |
| 11 | Каталония | Барселона | 32 114 | 7 539 618 | |
| 12 | Мадрид | Мадрид | 8 028 | 6 489 680 | |
| 13 | Мурсия | Мурсия | 11 313 | 1 470 069 | |
| 14 | Наварра | Памплона | 10 391 | 642 051 | |
| 15 | Риоха | Логроньо | 5 045 | 322 955 | |
| 16 | Басков | Витория | 7 234 | 2 184 606 | |
| 17 | Эстремадура | Мерида | 41 634 | 1 109 367 | |
| Всего | 505 625 | 47 029 641 |