Еділ

Еділ (орыс. Волга, тат. Идел, чув. Атăл) өзені (ежелгі атауы Ра, орта ғасырларда Итил) – Еуропадағы ең үлкен өзен болып табылады.

Еділ
Ульяновск аумағындағы Еділ өзені
Сипаттамасы
Ұзындығы	3530 км
Су алабының ауданы	1 361 000 км²
Су алабы	Каспий теңізі
Су шығыны	8060 м³/с (Волгоград)
Су ағысы
Бастауы	Валдай қыраты
• Биіктігі	228 м
• Координаттары	57°15′04″ с. е. 32°28′25″ ш. б. / 57.25111° с. е. 32.47361° ш. б. / 57.25111; 32.47361 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Сағасы	Каспий теңізі
• Биіктігі	-28 м
• Координаттары	45°41′50″ с. е. 47°51′45″ ш. б. / 45.697188° с. е. 47.862525° ш. б. / 45.697188; 47.862525 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 45°41′50″ с. е. 47°51′45″ ш. б. / 45.697188° с. е. 47.862525° ш. б. / 45.697188; 47.862525 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Еңістігі	0,07 м/км
Орналасуы
Еділ бассейні
Ел	Ресей
Ортаққордағы санаты: Еділ

Сипаттамасы

Ұзындығы 3530 км, су жиналатын алабы 1360 мың км². Бастауын Валдай қыратынан (абсолюттік биіктігі 343 м) алып, Каспий теңізіне құяды. Сағасы теңіз деңгейінен 28 м төмен жатыр. Еділге екі жүзден астам салалар құяды. Орта ағысында Ока, Шолман, Сура, Ветлуга және Свияга салалары құйғаннан кейін, Еділ суы мол ірі өзенге айналады. Өзен қар суымен (60%-ы), жер асты суымен (30%) және жаңбыр суымен толығады. Көктемде (сәуір – маусым) тасиды, жазда және қыста суы кемиді. Күзде жаңбыр суымен қайта молаяды.

Жануарлар әлемі

Еділде балықтың жетпіс түрі кездеседі, оның қырықтан астамының кәсіптік маңызы бар. Аса маңыздылары: торта, майшабақ, табан, көксерке, сазан, жайын, шортан, бекіре, шоқыр.

Пайдаланылуы

Өзенді электр энергиясын өндіруге, көлік қатынасына, жер суаруға және суландыруға пайдаланады. Өзен суы Еділ-Жайық аралығындағы бір миллион гектар жерді суғаруға және тоғыз миллион гектар жерді суландыруға мүмкіндік береді. Өзенде кеме қатынайды. Волга-Балтық су жолы арқылы Балтық теңізімен, Волга-Дон каналы арқылы Азов (Азау) және Қара теңіздермен байланысады. Аса маңызды өзен порттары: Тверь, Рыбинск, Ярославль, Кинешма, Төменгі Новгород, Чебоксар, Қазан, Ульяновск, Тольятти, Самара, Сарытау, Волгоград, Астрақан.

Салалары

Суда, Кострома Ока, Кама, Уса, Сок, Самара, Үлкен Ырғыз, Кіші Ырғыз

Дереккөздер

1. Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8