Алтын булла немесе Хрисобул, Хрисобуллос (лат: bulla aurea; грек: Χρυσόβουλλον) — Ортағасырлар мен Ренессанс батыс Еуропа және Византия монархтарының дикреттерін біріктіретін алтын екі жақты қағаз және құжат.
Сегіз жүз жылға жуық уақыт ішінде олар бір жақты, екінші тараптың немесе тараптардың міндеттемелерінсіз шығарылды.
Алайда, бұл, сайып келгенде, тиімсіз болды, өйткені византиялықтар империяны құлатуға шетелдік мемлекеттердың күш-жігерін шектеуге тырысты.
Белгілі алтын буллалар: өңдеу
- 1082 жылғы Алтын булла, I Алексей Комнин Адрия теңізін нормандықтардан қорғаудың орнына Византия империясының барлық жеріндегі венециялық көпестерге салықтан босатылған еркін сауда құқығын беру үшін шығарды.
- 1136 жылғы Алтын булла, Рим Папасы II Иннокентий шығарған көбінесе Гнезнен булласы деп аталады.
- Сицилияның алтын булла, 1212 жылы Қасиетті Рим императоры II Фридрих шығарған.
- 1213 жылғы Алтын булла, II Фридрих шығарған.
- Джон Лэкландпен (Англияның патшасы) келіскенін мойындау үшін Папа шығарған 1213 жылғы Алтын булла.
- 1214 жылғы Алтын булла, II Фридрих шығарған, барлық неміс территорияларын Эльба мен Эльда өзендерінің солтүстігінде Данияның патша Вальдемар жеңімпазға беру туралы.
- Алтын Берн булла, II Фридрих 1218 жылы шығарған, бірақ қазір жалған болып саналатын.
- 1222 жылғы Алтын булла, Мажарстан паштасы II Андраш шығарған асылдардың құқығын растау үшін шығарылды.
- 1224 жылғы Алтын булла (Diploma Andreanum), Андраш II Трансильванияда тұратын сакстерге белгілі бір құқықтар беру үшін шығарған.
- Риминидің алтын булласы, II Фридрих шығарған.
- 1242 жылғы Алтын булла, Мажарстан патшасы IV Бела шығарған, моңғолдардың Еуропаға басып кіруі кезінде Хорватиядағы Градец (қазіргі Загреб) және Самобор тұрғындары үшін еркін патша округін (еркін және патшалық қала) жариялады.
- 1267 жылғы Алтын булла, Мажарстан патшасы IV Бела шығарған.
- 1348 жылғы Алтын булла, Бохемия патшасы IV Карл (Қасиетті Рим императоры) Карлов университетіне артықшылықтар беру үшін шығарған. Прагада Рим Папасы Клемент VI негізін қалаған, әлемдегі ең көне университеттердің бірі.
- 1356 жылғы Алтын булла (ең танымал Алтын буллалардың бірі), императоры IV Карл шығарған, Қасиетті Рим империясының конституциялық құрылымын анықтау (және төрт жүз жылдан астам уақытты ұзарту) үшін Нюрнберг Сеймінде жариялау үшін.
- 1702 жылғы Алтын булла, Қасиетті Рим императоры I Леопольд шығарған, Силезия астанасы Бреслау (қазіргі атауы: Вроцлав), болашақ Вроцлав университеті (Universitas Vratislatensis) және Леопольдина академиясын құру үшін.
1242 жылғы Алтын булла, Бела IV шығарған.
Тағы қараңыз өңдеу
- Папалық булла
Дереккөздер өңдеу
- Crowley, Roger (2012). City of Fortune: How Venice Ruled the Seas. New York: Random House. ISBN 978-1400068203.