Украина президенті (укр. Президент України) — Украинаның мемлекет басшысы, халықаралық қатынастарда халқының өкілі, мемлекеттің сыртқы саясатындағы басты тұлғасы және келіссөздерің жүргізушісі. Президентті Украина азаматтары бес жылдық өкілеттік мерзіміне тікелей сайлайды, екі қатар мерзімнен көп сайлануға тыйым салынған.
| Украина президенті укр. Президент України | |
| Президенттік туы | |
| Басқару түрі | |
|---|---|
| Ресми резиденциясы | Маріїнський сарайы, Киев және 13 басқа резиденция |
| Тағайындалды | тікелей сайлау арқылы |
| Өкілеттігінің мерзімі | 5 жыл, жаңартылуы бір рет ғана |
| Айлығы | жыл сайын 336,000 ₴ (2016) |
| Лауазым пайда болды | 5 желтоқсан 1991 |
| Лауазымдағы алғашқы қызметші | |
| Сайты |
Конституциядағы рөлі Өңдеу
Украина Конституциясының 102-бабына сәйкес Украина Президенті елдің Мемлекет басшысы болуымен қатар оның мемлекеттік егемендігінің, аумақтық тұтастығының, Украина Конституциясының сақталуының, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының кепілі болып табылады. Президентке Конституция бойынша саяси партияны басқаруға тыйым салынады.
Украина Президентінің негізгі өкілеттіктері Украина Конституциясының 106-бабында бекітілген. Ол өз өкілеттіктерін басқа тұлғаларға немесе органдарға бере алмайды. Мемлекет басшысының өз иммунитет құқығы бар.
Құқығы Өңдеу
Президент Премьер-Министрдің кандидатурасын ұсыну туралы ұсыныс енгізуге құқылы; Верховна Рада конституциялық көпшілік арқылы кандидатураны қолдауы керек. Верховна Рада қабылдаған заңдар ресми түрде жариялануы үшін президент қол қоюы керек. Президент сондай-ақ мемлекеттік бюджет қаражатын пайдалана отырып, олардың құзыреті үшін консультациялық, консультативтік және басқа да ведомстволық бағынысты мемлекеттік органдарды құруға өкілетті. Президент Украинаның ішкі және сыртқы мәселелері бойынша халық алдында және Верховна Рада алдында жыл сайынғы арнайы жолдаулар арқылы сөйлей алады. Ол сондай-ақ ұлттық референдум өткізуге ұсыныс жасай алады. Президент Премьер-Министр ұсынған жергілікті мемлекеттік әкімшіліктердің басшыларын тағайындайды.
Сайлануы Өңдеу
Украина президенті болып 35 жасқа толған, сайлау құқығы бар, сайлау күніне дейін Украинада соңғы 10 жыл тұрған және мемлекеттік тілді білетін Украина азаматы сайлана алады. Бір адам қатарынан екі мерзімнен артық Украина президенті болып сайлана алмайды.
Украина Президентінің кезекті сайлауы Украина президенті өкілеттігінің бесінші жылының наурыз айының соңғы жексенбісінде өтеді. Украина Президентінің өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған жағдайда, президент сайлауы өкілеттіктері тоқтатылған күннен бастап тоқсан күн ішінде өткізіледі.
Президенттік анты Өңдеу
| Мен, (аты-жөні), халықтың қалауы бойынша Украина президенті болып сайланған, осы жоғары лауазымды атқара отырып, мен Украинаға адал болуға салтанатты түрде ант етемін. Мен Украинаның егемендігі мен тәуелсіздігін қорғауға, Отанның игілігі мен украин халқының игілігі үшін қамқорлық жасауға, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға, Украина Конституциясы мен Украина заңдарын сақтауға, барлық отандастарымның мүддесі үшін өз міндеттерімді орындап, Украинаның әлемде беделін көтеруге міндеттімін. |
| Түпнұсқасы: Я, (ім’я та прізвище), волею народу обраний Президентом України, заступаючи на цей високий пост, урочисто присягаю на вірність Україні. Зобов'язуюсь усіма своїми справами боронити суверенітет і незалежність України, дбати про благо Вітчизни і добробут українського народу, обстоювати права і свободи громадян, додержуватися Конституції України і законів України, виконувати свої обов’язки в інтересах усіх співвітчизників, підносити авторитет України у світі. |
Президенттер тізімі Өңдеу
| # | Суреті | Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары) | Қызметі | Биліктегі мерзімі | Сайлауы | Партиясы | Қосымша ақпарат | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| — | Леонід Макарович Кравчук (1934–2022) | 24 тамыз 1991 | 5 желтоқсан 1991 | 2 жыл, 188 күн | — | Партиясыз | 1991 жылы Украинаның тәуелсіздігін жариялаған еді. Қайта сайлана алмай қалды. | |
| 1 | 5 желтоқсан 1991 | 19 шілде 1994 | 1991 | |||||
| 2 | Леонід Данилович Кучма (1938 туған) | 19 шілде 1994 | 23 қаңтар 2005 | 10 жыл, 329 күн | 1994 | Партиясыз | Кравчуктың отставкасынан кейін билікке келген, 1994 және 1999 жылдары қайта сайланды. | |
| 1999 | ||||||||
| 3 | Віктор Андрійович Ющенко (1954 туған) | 23 қаңтар 2005 | 25 ақпан 2010 | 5 жыл, 66 күн | 2004 | Біздің Украина | Қызғылт сары төңкерістен кейін сайланды, оның тұсында 2008–2009 жылғы экономикалық кризис орын алды. Қайта сайлана алмады. | |
| 3 | Віктор Федорович Янукович (1950 туған) | 25 ақпан 2010 | 22 ақпан 2014 | 3 жыл, 362 күн | 2010 | Региондар партиясы | 2014 жылғы Украина төңкерісінен кейін қызметінен босатылды. | |
| — | Олександр Валентинович Турчинов (1964 туған) | 22 ақпан 2014 | 7 маусым 2014 | 0 жыл, 115 күн | — | Батькивщина | 2014 жылғы Украина төңкерісінен кейін Президент міндетінің орындаушысы болып қызмет етті. Қырым аннексиясы кезінде ел басшылығында болған. | |
| 5 | Петро Олексійович Порошенко (1965 туған) | 7 маусым 2014 | 20 мамыр 2019 | 4 жыл, 347 күн | 2014 | Петро Порошенко блогі | Оның тұсында Ресей-Украина соғысының басы орын алды. Қайта сайлана алмады. | |
| 6 | Володимир Олександрович Зеленський (1978 туған) | 20 мамыр 2019 | 4 жыл, 347 күн | 2019 | Халықтың қызметшісі | Қазіргі президенті. Оның тұсында Ресейдің Украинаға басып кіруі орын алды да, қазіргі күнге дейін жалғасуда. |
Дереккөздер Өңдеу
- Кабмин утвердил новые зарплаты для Порошенко и Гройсмана (орыс.). bigmir)net (1 июля 2016). Тексерілді, 14 шілде 2023.
- ↑ Про Президента України (укр.). Украина президентінің ресми сайты. Тексерілді, 14 шілде 2023.
- Ukraine's Party of Regions to choose new leader Wayback Machine мұрағатында