Империя (латын. іmperіum – билік, үстемдік) – 1) император басқарған монархиялық мемлекет құрылымының түрі; 2) жер жүзінің әр түрлі бөліктерінде кең-байтақ аумақтарды басып алған ірі отаршыл мемлекет. Мұндай империя отар елдерге қарағанда метрополияның, орталықтың, билеуші ұлттың ерекше артық жағдайларда болуымен сипатталады. Бағынышты аймақта ұлы державалық, шовинистік саясат жүргізеді. Мысалы, бұрынғы Британия, Франция, Ресей және Кеңес Одағы империялары.
Ең әйгілі империялар
- Араб халифаты (VII ғ.)
- Жаңа Ассирия империясы (б.з.д. X—VI ғғ.)
- Британ империясы (1606—1997)
- Ұлы Моғолдар патшалығы (1526—1858)
- Испан империясы (1492—1976)
- Инктер империясы (XV ғасырдың басы — 1532)
- Темір империясы (1370—1507)
- Қытай империясы (б.з.д. 221 — 1912)
- Македон империясы (шамамен б.з.д. 338 — б.з.д. 309)
- Моңғол империясы (1206—1368)
- Алтын Орда (1224—1483)
- Юань Империясы (1271—1368)
- Осман империясы (1299—1922)
- Португалия империясы (1415—1999 ғ.)
- Парсы империясы (шамамен б.з.д. 550—330)
- Рим империясы (б.з.д. 27 — 395)
- Батыс Рим империясы (395—476) (480)
- Византия (Шығыс Рим) империясы (395—1204; 1261—1453)
- Латын империясы (1204—1261)
- Никеа империясы (1205—1261)
- Трапезунд империясы (1204—1461)
- Ресей империясы (1721—1917)
- Ұлы Карлдың Франк мемлекеті (800—843)
- Қасиетті Рим империясы (962—1806)
- Габсбург монархиясы (1526—1804)
- Австрия империясы (1804—1867)
- Австро-Венгрия империясы (1867—1918)
- Австрия империясы (1804—1867)
- Германия империясы (1871—1918)
- Нацистік Германия (1933—1945)
- Француз империясы
- Бірінші француз империясы (1804—1815)
- Екінші француз империясы (1853—1871)
- Француз отарлық империясы (шамамен 1605—1960-шы жылдар)
- Жапон империясы (1868—1945)
Тағы қараңыз
Империялардың хронологиясы
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |