Федералдық канцлер (нем. Bundeskanzler) — Германияның Федералдық үкіметінің төрағасы. Оның құзыретіне федералды министрлер тағайындау мен мемлекеттік саясат бағытын анықтау кіреді. Федералдық канцлер Бундестагпен (неміс Парламенті) 4 жыл мерзімге сайланады және қызметінен тек сындарлы сенімсіздік дауыс беру механизмі арқылы өкілеттік мерзімі өткенге дейін шеттетiлуi мүмкiн. Қазіргі уақытта канцлер қызметін Олаф Шольц атқарады (ГСДП) .
| ГФР Федералдық канцлері нем. Bundeskanzler | |
| Басшылық етеді | |
|---|---|
| Басқару түрі | канцлер мырза (ханым) |
| Ресми резиденциясы | |
| Кандидатура ұсынылады | |
| Тағайындалды | |
| Өкілеттігінің мерзімі | 4 жыл |
| Лауазым пайда болды | |
| Лауазымдағы алғашқы қызметші | |
| Сайты |
Құқықтары мен өкілеттіктері Өңдеу
Федералдық канцлер министрлер кабинетінде төрағалық етеді. Тек оның ғана үкіметті құру құқығы бар: ол министрлерді таңдайды және Федералдық Президентке олардың тағайындау немесе босату туралы міндетті ұсыныс білдіреді. Канцлер кабинетте қанша министрлер болатынын шешеді, және олардың қызметінің аясын анықтайды.
Лауазымның пайда болуы Өңдеу
«Канцлер» ұғымы Орта ғасырда: канцлер деп феодалдардың есік алдындағы көшірмешілердің цехының басшысын атаған, оның билігін Ежелгі Мысырдағы бітікшімен салыстыруға болады. Германияда конституциялық даму тарихында «Федералдық канцлер» түсінігі бірінші рет 1867 жылы Солтүстік Германия Одағының үкімет басшысын атау үшін тағайындау кезінде пайда болды. Германия империясы және Веймар республикасында — «рейхсканцлер». Аз уақыттың ішінде (1918—1919) үкімет басшысы «Уәкілеттілер кеңесінің төрағасы» немесе «министр-президент» деп аталды. ГДР-де (1949—1990) — Министрлер кеңесінің төрағасы деп аталды.
Рейхсканцлер Германия империясында император арқылы тағайындалады және кетірілді және оған тікелей бағынды. Сондай-ақ, ол тікелей заңнамалық процеске әсер ете алмады.
1918 кейін канцлер Парламентке есеп беретін болды, бірақ рейхпрезидентмен тағайындалатын және кетірілетін болды. Канцлер рейхстаг оған сенімсіздік жариялаған жағдайда қызметінен кетуге тура келді. Осылайша, Веймар Республикасының канцлері президент пен парламентке тәуелді болды. Веймар Конституцияның 56-бабында мынадай ережелер бар: "Рейхканцлер саясат бағыттарын айқындайды және рейхстаг алдында олар үшін жауапты береді. Осы салалар шеңберінде рейхминистрлер оларға табысталған дербес өнеркәсіп бақылауын жүзеге асырады және олар үшін рейхстагқа жауапты болады". Бұл бап ГФР Негізгі Заңындағы 65-баптың алғашқы ұсыныстарын сөзбе-сөз дерлік қайталайды. Кейіннен осы ұстаным қамтылған сәйкессіздіктер үшін сынға ұшырады: Канцлерді Президент тағайындаған, бірақ рейхстаг алдында жауапты болды. Мұндай қатынас (күшті Райх президенті, мүмкінділігі шектеулі рейхстаг, әлсіз канцлер) 1933 жылы билікке Адольф Гитлердің басшылығымен ұлттық-социалистердің келуіне рұқсат етті.
Федералдық канцлердің лауазымына қосымша саяси салмақ бере отырып, Парламенттік кеңес (1948-1949) Федералды Президенттің өкілеттігін шектеу туралы шешім қабылдады. «Канцлерлік демократия» деп аталатын саясатты одан әрі нығайту канцлерді сайлау туралы жаңа жағдаймен, сындарлы сенімсіздік дауыс тетігін енгізу (үкіметке парламент тарапынан) есебінен болды және әдеттегі сенімсіздікпен (парламентке үкімет тарапынан) бірге кабинетінің мүшелері міндетті түрде ұстануға тиіс саяси бағыттарды анықтау құқығы бар федералдық канцлердің құқықтарын сақтай отырып іске асты. Осыған байланысты, канцлер бүгінде Германияның саяси жүйесіндегі ең қуатты фигура болып табылады.
1949 жылдан бергі Федералдық канцлерлер Өңдеу
| Неміс Федералдық канцлерлері | ||||
| № | Тегі | бастап | дейін | Партия |
|---|---|---|---|---|
| 1 | д-р Конрад Аденауэр (1876—1967) | 15 қыркүйек 1949 | 15 қазан 1963 | ХДО |
| 2 | д-р Людвиг Эрхард (1897—1977) | 16 қазан 1963 | 30 қараша 1966 | ХДО |
| 3 | д-р Курт Георг Кизингер (1904—1988) | 1 желтоқсан 1966 | 20 қазан 1969 | ХДО |
| 4 | Вилли Брандт (1913—1992) | 21 қазан 1969 | 7 мамыр 1974 | ГСДП |
| 5 | Гельмут Шмидт (1918—2015) | 16 мамыр 1974 | 1 қазан 1982 | ГСДП |
| 6 | д-р Гельмут Коль (1930 —2017)) | 1 қазан 1982 | 26 қазан 1998 | ХДО |
| 7 | Герхард Шрёдер (т.ж. 1944) | 27 қазан 1998 | 22 қараша 2005 | ГСДП |
| 8 | д-р Ангела Меркель (т.ж. 1954) | 22 қараша 2005 | 8 желтоқсан 2021 | ХДО |
| 9 | Олаф Шольц (т.ж. 1958) | 8 желтоқсан 2021 | қазіргі уақыт | ГСДП |
Тағы қараңыз Өңдеу
- Германия канцлерлер тізімі
- Германия Федералдық канцлерінің Кеңсесі
- Рейхсканцлер
Сілтемелер Өңдеу
- Саяси Атластағы Федералдық канцлерлер 6 шілденің 2012 жылы.
- Германия билігі: Канцлер, Үкімет, Президент (BRD.SU: Bundesrepublik Deutschland)
- https://www.bbc.com/russian/news-59543285 Бундестаг утверждает новое правительство Германии. Канцлер - Шольц, глава МИД - жесткий критик России и Китая Анналена Бербок