Мьёльнир (Ескі Сканд. moʊlnᵻr, ағылш. Mjolnir; түпнұсқа скандинавиялық айтылуы Моулнирге жақын) — бүгінде Marvel Comics шығарған комикстердің арқасында ойдан шығарылған қару ретінде белгілі. Балға - суперқаһарман Тордың таңдау қаруы және скандинавиялық мифологиядағы Мьёльнир негізделген. Комикстерде Мжолнирді жазушы Стэн Ли жасаған және суретшілер Джек Кирби мен Джо Синнотт жасаған. Ол алғаш рет Journey into Mystery #83 құпияға (1962 жылы тамызда) пайда болды.
Балға пішіні мен өлшемі бойынша балғаға ұқсайтын үлкен зілбалға ретінде бейнеленген. Оның қоңыр былғарымен қапталған қысқа, дөңгелек тұтқасы бар, оның соңында тұтқаның ұшында саусақ тәрізді ұстағыш бар. Мифологияда Мьёльнир ортаға қарай сәл ұзартылған және тұтқаның түбінде ұзартылған етіп бейнеленген.
Жариялану тарихы өңдеу
Мьёльнир Marvel Comics-те Journey into Mystery #83 (1962 жылы тамызда) дебют жасады. Осы уақытқа дейін Джо Саймон мен Джек Кирби ойлап тапқан Мьёльнир Сандманның «The Villain from Valhalla» әңгімесінде №75 шытырман оқиғалы комикстерде (1942 жылғы маусым) пайда болды. Marvel үшін балға бірден Thunder God Thor-ның негізгі қаруы ретінде есептелді. Қарудың қайнар көзі Thor Annual №11 (1983) кітабында ашылған, бірақ басқа нұсқасы Thor vol.2 №80 (2004 жыл тамыз) томында ұсынылған.
2002 жылы Кевин Смитпен бірге түсірілген деректі фильмде Ли оның ағасы Ларри Либердің Тор балғасының атын балғаның бастапқы атауы «Уру балғасы» деп атағанын айтады. Кейінірек жазушы Рой Томас балғаның атын мифологиялық тұрғыдан дұрыс «Мьёльнир» атауына өзгертіп, балға жасалған ойдан шығарылған металдың атауы ретінде Ларри Либер жасаған «Уру» атауын қолданған.
Marvel сабақтастығындағы басқа маңызды сәттерге Thor #282 (сәуір 1979) және Thor #340 (1984 жылғы ақпан) фильмдеріндегі Мьёльнир сиқырының өзгеруі кіреді; Тhor #3 томындағы үш сиқыршы мүшесінің Мьёльнирді уақытша иеленуі, #14-15 (1999 жыл тамыз-қыркүйек); және балға зақымдалған кезде, Journey Into Mystery #119 (1965 жыл тамыз); Avengers #215 (1982 жыл қаңтар); Thor #388 (1988 жыл ақпан); Thor vol. 2, №11 (1999 жыл мамыр); Thor vol.2, #80 (2004 жыл тамыз) және Thor vol. 3, #600 (2009 жыл ақпан).
Фон өңдеу
Marvel сабақтастығында Мьёльнир гном ұсталардың қолынан жасалған және ойдан шығарылған асгардиялық Уру металынан тұрады. Ақсақал Футарктан аударылған балғаның дөңгелек бөлігіндегі жазу: «Осы балғаны ұстаған адам найзағай мен дауылды басқарады».
Балға Тордың асырап алған ағасы Локи қатыгез еркелігінің бір бөлігі ретінде богиня Сифтің шашын кесіп тастағанда және Тор зорлық-зомбылықпен қорқытқанда, гном ұсталардың шаштарын ауыстыруға уәде бергенде жасалады. Локи шашты Ивалдидің ұлдарына сеніп тапсырады, ал мейірімді гномдар құдайларға сыйлық ретінде сиқырлы кеме мен найза жасайды. Локи олардың шеберлігіне ешкім тең келе алмайтынына сенімді және ергежейлі Эйтриді одан да әдемі қазыналар жасауға шақырады. Эйтри сиқырлы қасиеттері бар алтын сақина мен алтын қабан найзасын жасайды және соңында балғамен жұмыс істей бастайды. Локи қазынаны көргенде үрейленіп, бәс тігуден айырылып қаламын ба деп қорқып, біркүндікке айналады да, ұстахананың сильфонын өңдеп жатқанда Эйтридің көмекшісін маңдайынан тістеп алады. Көмекші қанды сүрту үшін бір сәт тоқтап қалады да, сильфон құлап кетеді. Нәтижесінде балғаның тұтқасы Эйтри бастапқыда ойластырғаннан қысқарақ, яғни балға тек бір қолмен пайдалануға болады.
Қателікке қарамастан, скандинавиялық құдайлар Эйтри үлкен қазына жинады деп сенеді және жауап ретінде Локи бәс тігуден ұтылып қалады және Ивалдидің ұлдары Локидің еріндерін мөрлейді. Скандинавия құдайларының билеушісі Один Мьёльнир Эйтри деп аталатын балғаны қолданады және ақырында оны ұлы Торға береді, ол алдымен қаруды қолдануға лайық екенін көрсетуі керек.
Балғаның шығуының тағы бір нұсқасы Тор комиксінің екінші томында берілген, онда Один ергежейлі ұсталар Эйтри, Брок және Буриге жұлдыздың өзегін пайдаланып Мьёльнирді соғуға бұйрық береді (фильмде де осы шығу тегі қолданылады, Один былай дейді: Мьёльнир «өліп бара жатқан жұлдыздың жүрегінде») және сиқырлы ұстада. Балғаның соғуы соншалықты қарқынды болғандықтан, ол жұлдызды және Жердің өзін дерлік жойып жібереді.
Marvel кинематографиялық әлемі өңдеу
Мьёльнирді Нью-Мексикода қалдырған кратердің түбінде Темір адам 2 (2010) фильмінің пост-кредиттік сахнасында көруге болады; С.А.У.Ы.Т агенті. Фил Кулсон Ник Фьюриге: «Біз оны таптық» дейді. Содан бері Тор: Тор (2011), Кек алушылар (2012), Тор: Түнек әлемі (2013) және Кек алушылар: Альтрон дәуірі (2015) рөлдерін сомдаған көптеген Marvel кинематографиялық әлемі фильмдерінде пайда болды. Мұнда Тордан басқа , Вижн оны өсіре алды. «Тор: Рагнарёк» (2017) фильмінде Хела Тор және Локимен кездесу кезінде Мьёльнирді жояды. Мьёльнирді «Кек алушылар: Финал» фильмінен көруге болады, Тор Ракетамен бірге 2013 жылға оралып, болашаққа балға тартады. Фильмнің соңында Капитан Америка Таноспен шайқаста балғасын алып, жеңгеннен кейін оны өткенге қайтарады. Кейінірек онкологиялық науқас Джейн Фостер Жаңа Асгардта көрмеге қойылған балғаның фрагменттеріне келеді, олар балғаға жиналып, оған күш береді. Джейн Тормен Горрмен соғысып, өледі, ал Мьёльнир Торға қайтады.
Комикстерден тыс өңдеу
Мьёльнир алғаш рет 1988 жылы шыққан «Таңғажайып Халк: Қайту» фильмінде пайда болды.
- Бірде Дональд Блейк Тордың қабірін ашты, ол сол кезде археологтар тобында дәрігер болған. Бір түнде Дональд үңгірде оянып, Викинг соғысының балғасы Мьёльнирді тапты. Дональд Тордың Мьёльнирін алды, содан кейін найзағай соғып, Тор өмірге келді. Осы сәттен бастап Дональд Мьёльнирден «қашып кету» үшін кетуге тырысты, бірақ барлық әрекеттер нәтижесіз болды, өйткені Мьёльнир әрқашан оған оралды. Блейк Мьёльнирді пайдаланып, Одиннің атын атай отырып, Торды шақыра алатынын білді. Кейінірек Дональд Тордан құтылып, оны Мьёльнирмен қалдырды. Сірә, комикстердегідей, Уруды металлдан ергежейлілер соғып алған, бірақ Одиннің Мьёльнирді тек лайықтылар көтере алатындай сиқыры жоқ.
Дереккөздер өңдеу
- Stan Lee's Mutants, Monsters & Marvels (English). DHG Productions (6 қараша 2002). Мұрағат көшірмесі 11 ақпанның 2017 Wayback Machine мұрағатында
- Alter Ego 02 : A Conversation with Artist-Writer Larry Lieber (en) : magazine. — Alter Ego (magazine).
- Thor Annual #11 (1983)
- Thor vol. 2 #80 (August 2004)
- McMillan, Graeme 'Thor: Ragnarok' Trailer — The Surprising Moment It Takes From the Comics. The Hollywood Reporter (10 сәуір 2017). Тексерілді, 11 сәуір 2017.