Кәдімгі жұмсақжеміс (лат. Malacocarpus crithmifolius) – ақтікендер тұқымдасы, жұмсақжеміс туысына жататын көп жылдық бұта. Қазақстанда Маңғыстауда, Солтүстік Үстірттің тастақты беткейлерінде, жартастарда, сазды және конгломератты жалаңаштанған жерлерде өседі. Биіктігі 1 м-ге дейін, ақшылдау қабығы бар. Сабақтары жіңішке, бұтақтанған, шашыраңқы, бөбешік жапырақтары қандауыр тәрізді, кейде тілімденген. Жапырақтары тықыр, суккулентті (ұзындығы 2 – 3 см), кезектесе орналасқан, екі қайтара тілімденген. Гүлдері жалғыздан, ұзын гүлсағағында (ұзындығы 1,5 – 2 см) орналасады, сары түсті, 5 қандауыр тәрізді күлтесі болады. Тостағанша жапырақтары таспа қандауыр тәрізді, түбінен бітісіп өскен. Аталықтарының төменгі жағында ұлғайған жіпшелері болады. Тұқымынан көбейеді. Сәуір – мамыр айларында гүлдеп, мамыр – маусымда жемістенеді. Жемісі – шырынды, дөңгеленген, үш ұялы жидек (диам. 6 – 10 мм), түсі қызыл. Жемісі жеуге жарамды, одан тосап қайнатады. Жеміс шырынының құрамы С витамині мен каротинге бай. Кәдімгі жұмсақжеміс – сирек кездесетін реликт өсімдік. Жылдан-жылға таралу аймағы азайып бара жатқандықтан қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
| Кәдімгі жұмсақжеміс | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||
| Malacocarpus crithmifolius (Retz.) Fisch. & C. A. Mey. |
Сілтемелер өңдеу
- ”Қазақстан Энциклопедиясы”
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
| Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |