Ғалым деп ғылыми методтар арқылы адамзат білімін жетілдіру мен молайтуға үлес қосқан адамды айтамыз. Ол жүйелі түрде фактлер мен деректерді жинайды, оларды қорыта отырып гипотеза және тексеру жүргізеді, сосын сол бойынша ғылыми эксперимент жасап және қорытындыны қайта-қайта нақтылап, жаңа әрі сенімді білімге қол жеткізеді. Демек ғалым болу ғылыммен айналысу ретінде логикалық ойлауды негіз етеді, табиғаттың және қоғамдық өмірдің, адам болмысының нақты, тұрақты заңдарын ашуды көздейді, ол соған дейінгі өз саласынан мол ақпараттық/білімдік мағлұматы болады, ол мәлім ғылыми методтарды пайдаланады, эксперимент жасайды, өлшейді, салыстырады, есептейді, анализдейді, синтездйеді, сөйтіп әр тұжырымы мен қорытындысын нақты факт пен аргументке негіздейді.
Түрлі ғылымдар философиядан бөлініп шығып, дербес салалар ретінде ғалымдар жағынан шындап зерттеле бастағанына бірнеше ғасыр ғана болғанымен, ғылым мен ғалымның тарихы арыда жатыр. Ежелгі ғалымдар философияны зерттеушілер ретінде "табиғат философтары" деп аталып, жаратылыстану ғылымының негізін қалаған. Осы қатарда Фалес, Анаксимандр, Пифагор, Аристотель секілді ежелгі грек ойшылдарының болмысы ғалым мағынасын қамтыған.
Тек ХІХғ бастап қана ғалым (scientist) сөзі теолог, философ, тарихшы сөздерімен қатар қазіргі мағынада нақты қолданыла бастады.
Қазіргі заманда көптеген ғалымдарда жоғары ғылыми атақ бар. Объектіне қарай ғылым түрлерге бөлінеді, әр түрлері одан ары ұсақ тармақтарға бөлінеді, ғылым түрлері мен тармақтары арасынан түрлі "аралық ғылымдар" пайда болған. Демек соған орай ғалымдар да әртүрлі бағытта зерттеу жасайды.
Абай Әділет (ғадалет) пен махаббат кімде көп болса, ол кісі - ғалым деген болатын. "Біз жанымыздан ғылым шығара алмаймыз: жаралып, жасалып қойған нәрселерді сезбекпіз, көзбен көріп, ақыл мен біліп аламыз" - дейді. Бұл сөздерден Абай ғалымды классикалық түсінікке сай "философ" мағынасында танығаны байқалады.
Дереккөздер
- 2. Natural Knowledge in the Classical World // Wrestling with Nature : From Omens to Science — Chicago: University of Chicago Press. — P. 39. — ISBN 0226317838.
- From Natural Philosophy to the Sciences: Writing the History of Nineteenth-Century Science — Chicago, Illinois: University of Chicago Press. — ISBN 0-226-08928-2.
- Science and the Public // Wrestling with Nature : From Omens to Science — Chicago: University of Chicago Press. — P. 367. — ISBN 0226317838.
- Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
| Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |