Телефон (теле грекше τῆλε - "алыс" және phone – "дауыс, дыбыс") — қашықтықтан дыбысты таратуға және қабылдауға арналған құрылғы.
Телефоннан шыққан электр тербелістерін дыбыс тербелістеріне түрлендіруге арналған электроакустикалық аспап. Қазіргі заманғы телефондар электр сигналдарының көмегімен алыс қашықтықтардан сигнал алмасуға мүмкіндік береді. Телефон деген кеңінен таралған қысқарған атауы патент берген сәттен бастан, бірден қолданысқа еніп кетті.
Телефонда электр тербелістерін дыбыс тербелістеріне, дыбыс тербелістерін электр тербелістеріне түрлендіру микрофон көмегімен атқарылады. Телефон электромагниттік, электрдинамикалық және пьезоэлектрлік болып бөлінеді. Қазіргі кезде электронды есте сақтау құрылғысымен жабдықталған телефон аппараттары бар.
1878 жылы әлемде алғашқы болып телефон сигналы Ағылшын сарайынан тартылды.
1876 жылы Александр Грэхэм Белл АҚШ-та адам дауысын басқа құрылғыда анық естіліп жеткізілетін құрылғы жасап шыққан, патент алған алғашқы адам болды. Бұл құрылғыны жасап шығаруға тырысқан өнертапқыштар көп еді, ойлап табылғаннан кейін бизнесте, үй шаруашылығында, жалпы тұрмыста кеңінен сипат алып таптырмас көмекшіге айналды.
Телефонның маңызды элементтеріне мыналар жатады:
сөйлесуге болатын микрофон (таратқыш) ; алыс қашықтықтан ойнатылған дауысты қабылдап алатын құлаққап (қабылдағыш).Телефонның маңызды элементтері — сөйлесуге болатын микрофон ( таратқыш) және қашықтан дауысты ойнататын құлақаспап ( қабылдағыш). Сонымен қатар, телефондардың көпшілігінде кіріс телефон қоңырауы туралы ескерту қоңырауы және басқа телефон қоңырау шалғанда телефон нөмірін көрсететін дисплейі мен нөмір енгізуге арналған пернетақтасы бар. Қабылдағыш пен таратқыш әдетте телефон түтігіне орнатылған, ол сөйлесу кезінде аузына және құлағына жеткізіледі. Дискіні түтікке немесе ол қосылған негізгі блокқа орналастыруға болады. Таратқыш дыбыстық толқындарды телефон желісі арқылы қабылдайтын телефонға жіберілетін электр сигналдарына айналдырады, ол сигналдарды қабылдағышта немесе кейде динамикте естілетін дыбысқа айналдырады . Телефондар дуплексті байланыс құрылғылары болып табылады, яғни телефонмен бір мезетте екі бағытта да деректерді жіберуге мүмкіндік береді.
Алғашқы телефондар бір-бірімен кеңседен немесе бір клиенттің тұрғылықты жерінен басқа клиенттің орналасқан жеріне тікелей байланысты болды. Бірнеше тұтынушылар үшін бұл жүйелер тез арада орталықтандырылған қолмен басқарылатын коммутаторлармен алмастырылды . Бұл станциялар көп ұзамай бір-біріне қосылып, ақырында жалпыға ортақ пайдаланылатын автоматтандырылған бүкіл әлем бойынша коммутацияланған телефон желісін құрады . Үлкен ұтқырлық үшін 20 ғасырдың ортасында кемелер мен автомобильдердегі мобильді станциялар арасында тарату үшін әртүрлі радио жүйелері жасалды. Портативті ұялы телефондар 1973 жылдан бастап әр жеке адам пайдалана алатындай қызмет ете алатын болды. Келесі онжылдықтарда олардың аналогтық ұялы жүйесі мүмкіндіктері кеңейіп әрі құны төмен цифрлық желілерге алмастыра бастады.
Конвергенция қазіргі заманғы ұялы телефондардың көпшілігіне қарапайым дауыстық байланыс шеңберінен шығуға мүмкіндік берді. Олардың көпшілігі барлық ұялы байланыс пен көптеген есептеу тапсырмаларын біріктіретін смартфондар.