Сан-Паулу (порт. São Paulo, [sɐ̃w̃ ˈpawlu]) — Бразилиядағы қала. Әлемдегі үшінші ірі мегаполис, Латын Америкасындағы ең ірі қала, шүбәсіз биік мұнаралы ғимараттары бойынша бірінші қала. Халық саны — 7 216,3 млн. 1554 жылы негізі қаланған елді мекен бүгінгі күні кофе астанасы атанған. Сан Паулу көп ұлтты қала, мұнда араб, жапон, италиандық кварталдар бар.
| Қала | |||
| Сан-Паулу | |||
| São Paulo | |||
| | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
| Штат | Сан-Паулу | ||
| Ауданы | Сан-Паулу | ||
| Мэр | Рикардо Нунес (БДҚ) | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары | 23°54′52″ о. е. 46°37′09″ б. б. / 23.91444° о. е. 46.61917° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 23°54′52″ о. е. 46°37′09″ б. б. / 23.91444° о. е. 46.61917° б. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты | 1554 жыл | ||
| Алғашқы дерек | |||
| Жер аумағы | 1523 км² | ||
| Орталығының биiктігі | 800 м | ||
| Климаты | тропикалық | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | 12 325 232 адам (2020) | ||
| Тығыздығы | 8 102,8 адам/км² | ||
| Агломерация | 21 300 000 | ||
| Ұлттық құрамы | Португалдар Италиялықтар | ||
| Ресми тілі | |||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды | +55 11 | ||
| Пошта индекстері | 01000-000 | ||
Сан-Паулу шекарасы | |||
| Ортаққордағы санаты: Сан-Паулу |
Қала Апостол Павелдің есімімен аталады, оны еске алу күні иезуиттер 1554 жылы 25 қаңтарда (Әулие Павел күні) үнді қонысы орнында құрған.
Қаланың ауданы 523 км² және халқы 11,3 миллион адамды құрайды (IBGE-дің 2011 жылғы мәліметтері бойынша), бұл Батыс жарты шардағы халқы бойынша үшінші қала.
Қаланың сәулеттік бейнесі әртүрлі дәуірлер мен стильдерді араластыру арқылы жасалған. Сан-Паулуда көптеген ескі ғимараттар, мұражайлар мен шіркеулер бар. Сонымен қатар, Сан-Паулу ең заманауи қалалардың бірі болып табылады, оның негізгі бөлігі әйнектен және металдан жасалған зәулім ғимараттармен (мысалы, Авенида Паулиста), соның ішінде Бразилиядағы ең биік екінші зәулім ғимарат - Миранти-ду-Вали. Мұндай стильдер көршілестігі алыс және жат болып көрінбейді - керісінше, ежелгі шіркеу ең заманауи ғимараттың аясында үйлесімді көрінуі мүмкін.
Елтаңбадағы ұран: лат. NON DVCOR DVCO - «Олар мені басқармайды, бірақ мен басқарамын».
Қаланың негізі
Сан-Паулу елді мекенін (ол кезде Сан-Паулу Кампос-ди Пиратинганы) 1554 жылы 25 қаңтарда Мануэль да Нобрега мен Хосе де Анчиета бастаған иезуиттік миссионерлер тобы құрды. Олар осы сайтта Тупи Гуарани үндістерін католик дініне айналдыру мақсатында Коледжо-де-Сан-Паулу-де-Пиратининга (порт. Colégio de São Paulo de Piratininga) деп аталатын миссия құрды. Елді мекен Серта-ду-Мар тауының етегінде, Тите өзенінің бойында, Сантос порт қаласы салынған шығанағына қарап, оңтүстік-шығыс жағалауынан батыстағы кең әрі құнарлы үстіртке дейінгі табиғи өткелде орналасқан. Сан-Паулу штатына айналды.
17-18 ғасырларда өзін бандрейран деп атаған зерттеушілер тобы алтын, алмас, басқа да табиғи ресурстар мен құлдарды іздеп Оңтүстік Американың ормандары мен жаңа территорияларын аралап өтті. Олар Бразилияның Тордесилья сызығынан батысқа қарай территориялық кеңеюіне және бағалы металдар мен тастардың көптеген кен орындарының ашылуына бірінші кезекте жауапты болды деп саналады. Қазір қалада олардың дамуына үлес қосқан бірнеше ескерткіштер бар, атап айтқанда Сан-Паулудың танымал жерлерінің бірі Бандейрас ескерткіші.
Сан-Паулу 1711 жылы ресми түрде қала мәртебесін алды. 19 ғасырда қала экономикалық өркендеу кезеңіне кірді, негізінен көрші Сантос қаласынан шетелге жіберілген кофенің экспорты арқасында. 1881 жылдан кейін Италиядан, Португалиядан, Испаниядан, Германиядан және басқа елдерден иммиграция штат пен қалаларға келе бастады, иммигранттарды жаңа жерлер қызықтырып, штаттың үлкен кофе плантацияларында жұмыс істеді. 20 ғасырдың басында кофе экспортынан түсетін түсімдер, ең алдымен, әлемдік экономикалық дағдарыс пен бағаның төмендеуіне байланысты күрт төмендеді. Нәтижесінде, жергілікті кәсіпкерлердің инвестициялар ағыны Сан-Паулу индустриясын дамытуға бағытталды, қалаға негізінен Италиядан келетін иммигранттардың жаңа толқындарын тарта бастады. 20 ғасырдың бірінші жартысында еуропалықтардан басқа жапондар мен арабтар қалаға көптеп көшіп келді. 20 ғасырда қаланың өркендеген экономикасы Бразилияның кедей аймақтарынан, әсіресе Солтүстік-Шығыстан қоныс аударушыларды көптеп тартты.
Алайда, 20 ғасырдың аяғында Бразилияның басқа қалаларымен бәсекелестікке байланысты, кейде өнеркәсіптік компанияларға салық жағдайларын жақсартуды ұсынған Сан-Паулудың негізгі экономикалық қызметі біртіндеп өзінің өндірістік бағытынан бас тартып, қызмет көрсету саласының пайдасына шешілді. Қазір бұл қалада көптеген қызметтерді ұсынатын көптеген жергілікті және халықаралық банктердің, заңгерлік фирмалардың, әртараптандырылған трансұлттық компаниялар мен корпорациялардың кеңселері орналасқан.
Ларго Сан-Франциско заң мектебінің (қазіргі Сан-Паулу университетінің профессорлық-оқытушылық құрамы) құрылуы тағы бір маңызды кезең болды, ол Бразилиядағы Ресифи заң мектебі мен Федералды Университетімен бірге алғашқы үш академиялық оқу орнының бірі болды. Амазоналар. 1828 жылы 1 наурызда императордың жарлығымен құрылған бұл оқу орны Бразилия империясы құрылғаннан кейін көп ұзамай заңгерлер мен саясаткерлерге деген қажеттіліктің артуына байланысты монастырь ғимаратында ашылды. Бразилиялық байлар Еуропаға білім, әсіресе заң іздеу мақсатында жиі баратын болғандықтан, император Педро I ұлттық заң мектебін құру керек деп шешті. Ол бүкіл елден студенттерді тарта бастады, бұл қаланың богемиялық элитасын құрудың маңызды факторы болды.
Кейбір экономикалық проблемаларға қарамастан Сан-Паулу Латын Америкасындағы ең ірі іскери орталық болып қала береді. Үлкен агломерация нарығы (20 миллионнан астам тұрғын) шетелдік компанияларды қызықтырады. Bienal International de Arte сияқты мәдени іс-шаралар арқылы қала, ең алдымен, музыка мен өнер үшін мәдени орталық ретінде беделге ие болды. Экономикалық өсу мен экспорт қаладағы жұмыссыздықты біртіндеп азайтып келеді, сонымен қатар атышулы жергілікті қылмыс деңгейі тез төмендейді. Қаланың дамуы көптеген салаларда жүруде, тарихи орталық мемлекеттік мекемелер мен жекеменшік университеттерді қызықтырады, ал бизнес кәсіпорындары Итайн Биби, Вила Олимпия және Беррини сияқты жаңа аудандарға көшуде. Іскери сапарлардың арқасында қазір қала Сан-Паулудың өткен ғасырдағы басты бәсекелесі Рио-де-Жанейроға қарағанда көбірек келушілерді қызықтырады.
География
Орналасқан жері
Сан-Паулу Серра-ду-Мардың (порт. Serra do Mar) бөлігі болып табылатын үстіртте орналасқан, ол өз кезегінде Бразилия таулы тауы деп аталатын үлкен аймақтың бөлігі болып табылады. Үстірт Атлант мұхитынан небәрі 70 км қашықтықта болса да, теңіз деңгейінен 800 м биіктікте орналасқан. Көрнекі факт - бұл қаланы Козерог тропикі кесіп өтеді. Қаланың ең биік нүктесі - Джарагуа тауы, ол бүкіл мемлекеттің ең биік шыңы болып табылады және Серра-да-Кантарейра жотасы. Аудан тектоникалық тұрғыдан өте тұрақты, мұнда сейсмикалық белсенділік байқалмайды.
Тиета өзені бір кездері қаладағы тұщы судың негізгі көзі және оның тұрғындары үшін демалыс орны болған. Алайда, 20 ғасырдың екінші жартысында өзен оның саласы Пинхейрус өзені сияқты өндірістік ағынды сулармен ластанған. Қазір екі өзенді де тазартудың белсенді бағдарламасы бар, оны Жапонияның Халықаралық ынтымақтастық банкі сияқты халықаралық даму банктері қаржыландырады. Қала ішінде жүзуге болатын өзендер жоқ, бірақ Тите өзенінде, әсіресе оңтүстікке қарай төмен қарай және Парана өзенінің маңында су көлігі маңызды болып келеді, өйткені Тиетта Ла-Плата бассейнінің бөлігі болып табылады.
Қалада табиғи көлдер жоқ, бірақ электр қуатын өндіруге, тұщы суды үнемдеуге және қала тұрғындарын демалуға пайдаланылатын екі су қоймасы бар - Гуарапиранга және Биллингс. Түпнұсқалық флора әр түрлі жалпақ жапырақты жасыл өсімдіктерден тұрды. Қалада импорттық өсімдіктер көп, өйткені жұмсақ климат пен жауын-шашынның көп мөлшері тропикалық, субтропиктік және қоңыржай белдеулерде өсімдіктердің көп түрлерін өсіруге мүмкіндік береді, мысалы, эвкалипт плантациясы өте кең таралған.
Климат
Сан-Паулуда ауыспалы таулы климат субэкваторлықтан тропиктікке ауысады, құрғақшылық маусымы желтоқсаннан ақпанға дейін, ал қалған жылдары жаңбырлы маусымға ие. Алайда жаңбырлы маусым сирек 30 ° C-қа жетеді, ал құрғақ мезгіл жылы күндер мен салқын түндермен сипатталады. Сан-Паулу төмен ендіктерде орналасқандығына қарамастан (дәл Козерог тропикінің ендіктерінде), оңтүстіктен салқын ауа массаларының шабуылдары кезінде қатты суық түсуі мүмкін, тіпті қарлы боран болды (ол ресми түрде тек бір рет, 1918 жылы 25 маусымда жазылған). Жаңбыр өте қатты жауады, әсіресе жылы айларда, ал шілде мен тамызда олар іс жүзінде болмайды. Сан-Паулу да, оған жақын орналасқан жағалау сызығы да ешқашан тропикалық циклонның соққысына ұшыраған емес, бұл жерде торнадо ешқашан болмайды. Жақында, тамыз, мұнда қыс айы болғанына қарамастан, құрғақ және ыстық - температура кейде 28 ° C-қа жетеді. Бұл құбылыс «веранико» деп аталады (порттан - «кішкентай жаз»).
Агломерация
Сан-Паулу ресми түрде «Grande São Paulo» (Үлкен Сан-Паулу) деп аталатын үлкен мегаполистің бөлігі болып табылады. Агломерация құрамына 19 миллионнан астам тұрғыны бар 39 муниципалитет кіреді (2005 ж., IBGE деректері).
Сан-Паулу тым кең болғандықтан, оның агломерациясын анықтаудың екі әдісі бар. «Жалпы статистикалық аймақ» (Complexo Metropolitano Expandido) бойынша бұл әлемдегі 29 миллион тұрғыны бар екінші қала. Неғұрлым тар анықтама Үлкен Сан-Паулуды (Região Metropolitana de San-Paulo) Кампинас, Байксада Сантиста және басқа көршілес аудандарды қамтымайтын аймақ ретінде қарастырады; бұл аумақта шамамен 19,7 миллион адам тұрады (2006 ж.), бұл оны әлемдегі бесінші мегаполис аймағына айналдырады.
Қалалық аудандар
Сан-Паулу қаласы субпрефектуралар (субпрефейтуралар) деп аталатын 31 қалалық аудандарға бөлінеді. Әр субфефектура бірнеше аудандарға бөлінеді (көп жағдайда екі-үш). Аудандар саны көп суб-префектура - сегіз ауданнан тұратын тарихи және іскери орталықта орналасқан Se (порт. Subprefeitura da Sé). Әкімшілік бөлінумен қатар 2007 жылы қала мэрі Джилберто Кассаб құрған географиялық радиалды бөлім де бар. Осылайша қала әрқайсысы автобустар мен көше белгілерінің ерекше түсімен он аймаққа бөлінді (тарихи орталық, кеңейтілген орталық, солтүстік, оңтүстік, шығыс, батыс, солтүстік-шығыс, солтүстік-батыс, оңтүстік-батыс және оңтүстік-батыс). Бұл бөліністің суб-префектуралар мен аудандарға еш қатысы жоқ, ал кейбір жағдайларда бір аудан екі немесе одан да көп географиялық аймақтарда орналасуы мүмкін. Субфефектураның басшылығы орналасқан аудан М'Бой-Миримді қоспағанда, субфефектурамен бірдей атау алады.
| Қаланың суб-префектуралары | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Атауы | Аудан | Тұрғындары | Атауы | Аудан | Тұрғындары | |||
| 1 | Арикандува | 21,5 км² | 266 838 | 17 | Моока | 35,2 км² | 305 436 | |
| 2 | Бутантан | 56,1 км² | 345 943 | 18 | Парельэйрус | 353,5 км² | 110 909 | |
| 3 | Кампу-Лимпу | 36,7 км² | 508 607 | 19 | Пенья | 42,8 км² | 472.247 | |
| 4 | Капела-ду-Сокорру | 134,2 км² | 561 071 | 20 | Перус | 57,2 км² | 109.218 | |
| 5 | Каза-Верди | 26,7 км² | 313 176 | 21 | Пиньэйрус | 31,7 км² | 270 798 | |
| 6 | Сидади-Адемар | 30,7 км² | 370 759 | 22 | Пиритуба | 54,7 км² | 390.083 | |
| 7 | Сидади-Тирадентис | 15 км² | 248 762 | 23 | Се | 26,2 км² | 373 160 | |
| 8 | Эрмелину-Матараззу | 15,1 км² | 204 315 | 24 | Сантана | 34,7 км² | 327 279 | |
| 9 | Фрегезия-ду-О | 31,5 км² | 391 403 | 25 | Жасанан/Тремембре | 64,1 km² | 255 435 | |
| 10 | Гуаянасис | 17,8 км² | 283 162 | 26 | Санту-Амару | 37,5 км² | 217 280 | |
| 11 | Ипиранга | 37,5 км² | 427 585 | 27 | Сан-Матеус | 45,8 км² | 422 199 | |
| 12 | Итайм-Паулиста | 21,7 км² | 358 888 | 28 | Сан-Мигел-Паулиста | 24,3 км² | 377 540 | |
| 13 | Итакера | 54,3 км² | 488 327 | 29 | Вила-Мария | 26,4 км² | 302 899 | |
| 14 | Жабакуара | 14,1 км² | 214.200 | 30 | Вила-Мариана | 26,5 км² | 311 019 | |
| 15 | Лапа | 40,1 км² | 270 102 | 31 | Вила-Пруденти | 33,3 км² | 523 138 | |
| 16 | М’Бой-Мирим | 62,1 км² | 480 823 |
Дереккөздер
- Үлгі:Por «IBGE Área Territorial Oficial», Orcamento e Gestão, Accessed Sep 16 2006
- Brazilian Departamento de Águas e Energia Elétrica, «International Competitive Bidding Tender Announcement». Басты дереккөзінен 25 сәуір 2002.(қолжетпейтін сілтеме)
- Empresa Paulista de Planejamento Metropolitano S.A. 30 мамырдың 2007 жылы.