Жалпы Сырт

 Басқа мағыналар үшін Сырт деген бетті қараңыз.

Жалпы Сырт, Сырт қыраты – Шығыс Еуропа жазығының оңтүстік-шығысындағы аласа таулы үстіртті қырат. Біраз жері Батыс Қазақстанға кіреді. Еділ мен Жайық алабындағы өзендердің су айырығы.

Жалпы Сырт таулы қыраты
Сипаттамасы
Пайда болған кезеңі	Мезо-кайнозой
Ұзындығы	150 км
Ені	30-25 км
Ең биік шыңы	Ешкітау (тау, Батыс Қазақстан облысы)
Биіктігі	259 м
Орналасуы
51°43′ с. е. 52°25′ ш. б. / 51.717° с. е. 52.417° ш. б. / 51.717; 52.417 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 51°43′ с. е. 52°25′ ш. б. / 51.717° с. е. 52.417° ш. б. / 51.717; 52.417 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Елдер	Қазақстан  Ресей
Жалпы Сырт таулы қыраты
Жалпы Сырт таулы қыраты

Жер бедері

Абсолюттік биіктігі 259 м (Ешкітау). Қазақстандық бөлігі (Батыс Қазақстан облысының Тасқала, Бәйтерек аудандары) оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа 150 км-ге созылған, ені 30 — 25 км. Жер бедері тегістелген қыраттардан (сырттардан) тұрады, оңтүстігі мен оңтүстік-батыс беткейлері тіктеу, сай-жыралармен (тереңдігі 50 — 70 м) тілімделген. Жер бедеріне күмбез пішінді денудацияланған тау жұрнақтары тән. Жалпы Сырт солтүстік-батыс бағытта жатқан аласа қыраттарды түзетін әктастан, бордан, шөгінді жыныстардын түзілген. Қыраттың жер бедері тілімделген, Қазақстанға қарайтын бөлігі тегістеу келеді. Жалпы Сырт арқылы Жайық өзенінің көптеген ұсақ салалары ағады.

Геологиялық құрылымы

Жер қыртысы мезо-кайнозой кезеңінің бор-мергельді жыныстарынан түзілген. Кейбір тұсын палеогеннің құмды-саздақты шөгінділері жапқан.

Климаты

Климаты тым континенттік. Қаңтар айының орташа темпетурасы –15^оС, шілдеде 22,5^оС, жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 350-400 мм. Жайық өзенінің Деркөл, Шаған, Кинделя, т.б. салалары кесіп өтеді. Жалпы Сырттың көпшілік бөлігі жыртылған, табиғи өсімдіктер өзен-көл, сай-жыраларда ғана сақталған.

Дереккөздер

1. Қазақ ұлттық энциклопедиясы
2. Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8