Демократиялық партия (ағылш. Democratic Party) - Республикалық партиямен бірге, бүгінде екі ірі АҚШ саяси партияларының бірі. Ол Құрама Штаттарындағы көне белсенді және әлемдегі ең көне саяси партиялардың бірі. Оның бейресми символы - есек (еңсеру үшін қыңыр кедергілердің символы), бейресми түсі - көк. Партияның төрағасы - Дебби Вассерман-Шульц.
| Демократиялық партия | |
| ағылш. Democratic Party | |
| Басшысы | Джейми Харрисон |
|---|---|
| Негізін салушы | |
| Құрылған жылы | |
| Штаб-пәтері | Вашингтон (Колумбия округі) |
| Идеологиясы | Көбінде: |
| Интернационалы | Прогрессивті альянс |
| Мүшелер саны | 15 000 (1830) |
1930 жылдан бастап, партия өзінің қатарында прогресситер, либералдар мен центристерді біріктіретін, либералды-әлеуметтік және прогрессивті орынға ие. 1930-1960 жылы орын алған либерализм мен прогрессивті бағытында демократиялық партияның ауысуы, нәтижесінде, демократтарды қолдау географиясы да өзгерді. ХІХ ғасырдың екінші жартысы - ХХ ғасырдың бірінші жартысында, партия оңтүстік-шығыс Құрама Штаттарында аса үлкен ықпалға ие болса, қазіргі уақытта солтүстік-шығыста (Ортаатлантикалық мемлекеттер және Жаңа Англия), Ұлы көлдер аймағында және Тынық мұхит жағалауында (оның ішінде Гавай аралдары), сондай-ақ аймағына қарамастан ірі қалаларда оның ықпалы күшті.
АҚШ президенті Барак Обама бұл қызметтегі он бесінші демократ. 2014 жылдың аралық сайлауынан кейін, демократиялық партия Сенат пен Өкілдер палатасының екеуінде де азшылық орынға ие болады, және штат әкімдерінің саны бойынша да және мемлекеттік заңнамамен бақыланатын жиналыстар саны бойынша республикандықтарға жол береді.
Тарих
Демократиялық партияның негізін қалаған үшінші АҚШ президенті Томас Джефферсон деп есептеледі, дегенмен ол құрған демократиялық республикалық партияның мұрагері ретінде, өздерін Үлкен Ескі партия деп мәлімдеген Республикалық партия (АҚШ) да қарастырады, олар үлкен партия тараған соң құрылған), Эндрю Джексон (АҚШ жетінші президенті және осы партиядан 1828 жылы кандидат ретінде сайланған бірінші АҚШ президенті), сондай-ақ Мартин ван Бюрен (Америка Құрама Штаттарының сегізінші Президенті).
1828-1860 жылдары демократтар кейде вигтардың қолына билікті беріп, АҚШ-тың саяси сахнасында басымдыққа ие болды. Партия импортқа төмен кедендік тарифтерді насихаттады: бұған мүлікті импорттаушы, қаржылық және коммерциялық капитал мен иммигранттар мүдделі болды. Бастапқыда партия Оңтүстік мен солтүстіктегі Оңтүстіктің ауыл шаруашылығы өнімдерін іске асыратындардың мүдделерін қорғап, құлдықты сақтап қалуға жақ болды; оның сайлаушылары оңтүстік тұрғындары, плантаторлар, құл иелері, католиктер, иммигранттар, оңтүстік штаттардың ықпалды рулары мен адамдары (Дикстер), ауыл тұрғындары болды; әдеттегі мысалдарға 1861-1865 жылдардағы АҚШ-тың азаматтық соғысында қарсы соғысқан Америка конфедерациясы мемлекеттердің президенті — Джеймс Полк, Франклин Пирс, Джефферсон Дэвистер болды.
Көптеген солтүстік демократтары Линкольн үкіметіне қолдау білдіргенмен, бірақ іс жүзінде азаматтық соғыста жеңілгеннен кейін демократтар 40 жыл бойы құлдырауда болды.
Азаматтық соғыстың (1861) басынан бастап және 1912 жылға дейін билеуші партия әрдайым дерлік Авраам Линкольн құрған Республикалық партия болды; осы жылдар ішінде президент болып сайланған саясаткер-демократ тек — Гровер Кливленд.
XX ғасырдың демократиялық партиясы екінші демін алды және Вудро Вильсон, Франклин Рузвельт және Джон Кеннеди сияқты көрнекті президенттерді берді. ХХ ғасырдың соңы мен XXI басында, 1993-2001 жж демократ Клинтон екі президенттік мерзімге сайланғанына қарамастан партияның екінші жоспарға кеткен уақыты және мемлекеттік заң шығарушы және Конгресте Республикашылдардың таралуы. Аса бір ерекшелік 2006 жылғы АҚШ Конгресіне, демократтар, ұзақ үстемдік Конгресстегі республикашылдардың үстемінен кейін Өкілдер палатасында және АҚШ Сенатында көпшілік орынға ие болды (2012 аралық сайлаудан соң да, осы уақытқа дейін де оны ұстап тұр).
ХХ ғасырдың соңына қарай, демократтар және республиканшылдар дерлік электораттарымен ауысты. Ұзақ уақыт бойы, нәсілдік бөлінуді жақтаған немесе тікелей немесе жанама, Оңтүстік ауылдық кедей халқынан демократиялық партия қолдау тауып келді. Бірақ демократ Линдон Джонсон бұл кемсітушіліктің заңсыз нысанын іске қосты. Енді демократтар негізінен ірі АҚШ қалаларында, жоғары дамыған экономикасы бар қоныстанған жағалау штаттары қолдайды. Қазіргі уақытта, демократтар экономикалық реформаларды, «әлеуметтік» шығыстардың ұлғаюын, салықтардың жоғарылауын, ұлттық корпорацияларды (Microsoft, Apple, Intel) қолдайды; жоғары технологиялық экономика секторын және қоршаған ортаның ластануына қарсы күрес, экономикалық протекционизмнен бас тарту; жыныстық, нәсілдік азшылық (АҚШ мигранттарының жедел бейімделуі), әйелдер ұйымдары; отбасын жоспарлау және туудың басқару элементтерін қолдайды. Көпшілік демократтар — аборт мен өлім жазасына тыйым салынуын жақтайды. Сондай-ақ, экономикалық процестерге және елдегі әлеуметтік өмірге шектеулі араласуды қолдайды. Сонымен қатар, Америка Құрама Штаттарындағы атыс қарудың еркін саудасын шектеу пайдасына сөйлейді.
2006 сайлау демократиялық партияға, 1994 жылы жоғалтқан 2007 жылдың басында ашылған Өкілдер палатасы мен Сенаттағы, Конгресстің 110 съезінің басым көпшілігін қайтарды. Сонымен қатар, демократтар 50 штат әкімдерінің лауазымдарында партияның 28 өкілі бар.
2008 сайлауда Демократиялық партия кандидаты Барак Обама АҚШ президенті болып сайланды. Сол күні сенатта (кейбір штаттардың өкілдері), өкілдер палатасының сайлауында Демократтар басым көпшілігін күшейтті. Қазіргі негізгі идеология - дәстүрлі либерализм немесе әлеуметтік либерализм. Оңтүстік штаттар демократтарының идеологиясы (олардың өкілінің жарқын үлгісі - Билл Клинтон) неғұрлым консервативті. Сыртқы саясатта, дипломатиялық диалог және адам құқықтарын қорғау жақтастары.
Демократиялық партияға, тұрақты мүшелікке ие емес. оған тиесілі екендігі сайлауда кандидаттар өз даусын беру арқылы анықталады. Штаттар, қалалар мен елдерде жұмыс істейтін партиялық аппарат басшылығы түрлі атақтар мен лауазым иелерінен тұрады, партияны сөздің шынайы мағынасында құрайды. Сьезде президенті мен вице-президенті лауазымына кандидатураларды сайлайды, ол әр төрт жыл сайын шақырылады, сондай-ақ партиялық бағдарламаны (платформаны) қабылдайды, іс жүзінде ешқандай партия көшбасшыларын міндеттемейді. Съездер арасындағы кезеңде, демократиялық партия Ұлттық комитеттің қызметін үйлестіреді; палаталардағы партиялық фракциялардың, сондай-ақ жергiлiктi партиялық бастықтардың үлкен әсері бар. Партияның бейресми көшбасшысы (партия билікте болса) президент, экс-президент немесе осы лауазымға кандидат (ол оппозиция болса).
Демократтардың көпшілік кезеңдері
Сенатта: 1912—1918, 1932—1946, 1948—1952, 1954—1980, 1986—1994, 2006—2014.
Өкілдер палатасында: 1910—1916, 1930—1946, 1948—1952, 1954—1994, с 2006—2010.
Бір уақытта Конгресс екі палатасында және президенттің қызметінде: 1912—1916, 1932—1946, 1948—1952, 1960—1968, 1976—1980, 1992—1994, с 2008—2010.
Бір уақытта екі палатада да 2/3 дауыс және президеннтік қызметте: 1962-1964 (барлық жағдайларда жаңадан сайланған мүшелердің немесе президенттерінің, қызметке кіріскен уақыты емес сайлау күнін көрсетіледі).
Демократиялық партиядан АҚШ президенттері
| № | № | Сурет | Президент | Мерзімнің басталуы | Мерзімнің аяқталуы | Вице-президент | Президенттіктің ұзақтығы | Себеп |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 7 | Эндрю Джексон | 4 наурыз 1829 | 4 наурыз 1837 | Джон Колдуэлл Кэлхун Қызмет бос | 2922 | Екі кезең | |
| 2 | 8 | Мартин Ван Бюрен | 4 наурыз 1837 | 4 наурыз 1841 | Джонсон, РичардРичард Джонсон | 1461 | Сайлауда жеңіліс тапты | |
| 3 | 11 | Джеймс Нокс Полк | 4 наурыз 1845 | 4 наурыз 1849 | Даллас, ДжорджДжордж Даллас | 1461 | Қайта сайланудан бас тартуы | |
| 4 | 14 | Франклин Пирс | 4 наурыз 1853 | 4 наурыз 1857 | Уильям Кинг Қызмет бос | 1461 | Отказ партии | |
| 5 | 15 | Джеймс Бьюкенен | 4 наурыз 1857 | 4 наурыз 1861 | Брекинридж, ДжонДжон Брекинридж | 1461 | Қайта сайланудан бас тартуы | |
| 6 | 17 | Эндрю Джонсон | 15 сәуір 1865 | 4 наурыз 1869 | - !Қызмет бос | 1419 | Сайланудан бас тартуы | |
| 7 | 22 | Гровер Кливленд | 4 наурыз 1885 | 4 наурыз 1889 | Томас Хендрикс Қызмет бос | 1461 | Сайлауда жеңіліс тапты | |
| 8 | 24 | Гровер Кливленд (екінші рет) | 4 наурыз 1893 | 4 наурыз 1897 | Стивенсон, ЭдлайЭдлай Стивенсон | 1461 | Екі кезең | |
| 9 | 28 | Вудро Вильсон | 4 наурыз 1913 | 4 наурыз 1921 | Томас Маршалл | 2922 | Екі кезең | |
| 10 | 32 | Франклин Рузвельт | 4 наурыз 1933 | 12 сәуір 1945 | Джон Гарнер Генри Уоллес | 4422 | Қайтыс болды | |
| 11 | 33 | Гарри Трумэн | 12 сәуір 1945 | 20 қаңтар 1953 | Қызмет бос Олбен Баркли | 2840 | Екі кезең | |
| 12 | 35 | Джон Кеннеди | 20 қаңтар 1961 | 22 қараша 1963 | Линдон Джонсон | 1036 | Өлтірілді | |
| 13 | 36 | Линдон Джонсон | 22 қараша 1963 | 20 қаңтар 1969 | Қызмет бос Хьюберт Хамфри | 1886 | Қайта сайланудан бас тартуы | |
| 14 | 39 | Джимми Картер | 20 қаңтар 1977 | 20 қаңтар 1981 | Уолтер Мондейл | 1461 | Сайлауда жеңіліс тапты | |
| 15 | 42 | Билл Клинтон | 20 қаңтар 1993 | 20 қаңтар 2001 | Эл Гор | 2922 | Екі кезең | |
| 16 | 44 | Барак Обама | 20 қаңтар 2009 | 20 қаңтар 2017 | Джо Байден | 5317 | Екі кезең | |
| 17 | 46 | Джо Байден | 20 қаңтар 2021 | қазіргі уақыт | Камала Харрис |
Дереккөздер
- Encyclopaedia Britannica Democratic Party (political party, United States): "The Democratic Party is the oldest political party in the United States and among the oldest political parties in the world."
- ↑ J. Hale.
- E. Grigsby.
- S. N. Arnold.
- J. Levy.
- Biography of Andrew Jackson. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of Martin Van Buren. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of James Polk. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of Franklin Pierce. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of James Buchanan. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Избран как кандидат Национального союза
- Избран как вице-президент, президентом стал после убийства президента-республиканца Авраама Линкольна
- Biography of Andrew Johnson. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- ↑ Grover Cleveland – Democratic Party – 22 және 24 Президент – АҚШ Президентs. History. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of Woodrow Wilson. Whitehouse.gov (13 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of Franklin D. Roosevelt. Whitehouse.gov (20 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of Harry S Truman. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of John F. Kennedy. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Lyndon B. Johnson – Democratic Party – 36 Президент – American Президент. History. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of Jimmy Carter. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Biography of William J. Clinton. Whitehouse.gov (12 наурыз 2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 12 қаңтар 2009.
- Президент Барак Обама. Whitehouse.gov (20 қаңтар 2009). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2013. Тексерілді, 20 қаңтар 2009.