Вице-президент (лат. vice - жоғарғы) — Президенттің орынбасары, президенттен соң екінші тұлға. Белгілі бір ұйымдардың вице-президентті мен кейбір мемлекеттерде бар, мемлекеттің вице-президенті лауазымымен айырмасын ажырата білген дұрыс.
Ұйымдарда
Вице-президенті көптеген академиялар мен ғылыми қоғамдардың, акционерлік қоғамдар, компаниялар мен корпорациялар бар. Ұйымдардың, әдетте, бірнеше вице-президенті бар; тиісті лауазымдарға ауыстырылуы мүмкін адамның төрағалық өткізетін Президенттің лауазымына қатаң байланысты емес. Қазақстанда, тәуелсіздік алған жылдардан бері пайдаланылып келе жатыр және (Ғылым академиясы, кейінірек түрлі қоғамдар).
Мемлекеттерде
Бірқатар Президент - мемлекет басшысы болып табылатын, лауазымы бар мемлекеттерде, вице-президент лауазымы да бар, негізінен Африкада .және атап айтқанда, Латын Америкасында. Көптеген еуропалық мемлекеттерде вице-президент лауазымы жоқ, Болгарияны және Швейцарияны және танылмаған / ішінара танылған мемлекеттер қоспағанда.
Барлық елдерде дерлік осы лауазымды енгізу моделі 1789 жылдан бар Америка Құрама Штаттарының вице-президенті лауазымы тәжірибесі. Үшінші әлем елдеріндебірнеше соғысушы тараптарды, президенттік амбициясын табыстырушы көбіне вице-президент лауазымы атқарады (алдымен Америка Құрама Штаттарында дәл осылай болды, кейіннен екі аға лауазымды тұлғалар бір партиядан сайланатын болды).
Мемлекет вице-президенті, әдетте, тек біреу ғана; ол президентпен бірге және сол кезең үшін сайланады. Президент болмаған жағдайда, бірқатар оның өкілеттігін шектеулі дәрежеде вице-президент жүзеге асырады; әр түрлі жеке және қоғамдық тәртіптегі міндеттері бар; орнынан түсудi жағдайда, импичмент жағдайында және көптеген елдерде Президентінің қайтыс болуы жағдайында, вице-президенті кезеңнің соңына дейін Президент болып президент міндеттерін өз мойнына алады (Америка Құрама Штаттарында); кейбір елдерде бұл жағдайда ерте сайлау қажет деп табылады.
Кейбір елдерде Президент тағайындайтын президент орынбасары лауазымы бар, мысалы, Оңтүстік Африка Республикасыда.
Дереккөздер
- Вице-президент // Брокгауз бен Ефрон энциклопедиялық сөздігі: 86 томдық (82 т. және 4 қос.) — СПб., 1890—1907.