Бидайық (өсімдік)

Бидайық (лат. Agropyron) – астық тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанның барлық жерінде кездеседі. Оның 44 түрі бар. Оның ішінде тарбағатайлық бидайық (аgropyron tarbagataіcum) — эндемик.

Бидайық
Agropyron cristatum
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер (unranked) Дара жарнақтылар (unranked) Commelinids Сабы: Poales Тұқымдасы: Poaceae Кіші тұқымдасы: Pooideae Тайпасы: Triticeae Тегі: Agropyron Gaertn.
Үлгілік түрі
Agropyron cristatum Gaertn.
түрлері
26 түрі белгілі

Бұлардың тамыр сабақтары ұзын, жер астында 2 м-ге дейін көлбей өседі. Сабағы тік, оған кезектесіп орналасқан жапырақтары жіңішке таспа тәрізді, гүлінің сыртын мөлдір немесе жасыл гүл қабыршағы, ал оның төменгі жағын 2 жасыл масақша қабыршақ қоршап тұрады. Жел арқылы тозаңданады. Жеміс қабының қауызы тұқымға жабысып, тұтасып кеткен. Дәні бір тұқымды — дәнек.

Бидайықтың ең көп тараған түрлері: құмеркек бидайығы (аgropyron fragіle) және жолеркек бидайығы (аgropyron desertorum). Олардың биіктігі 25 — 100 см. Жатаған тамырлы, сабағы тік, төменгі жағы иіліп келеді. Жапырағы жіңішке таспа тәрізді, түксіз. Гүлшоғыры — масақ, ұзындығы 3 — 7 см, ені 5 — 9 см; масақшасы 3 — 7 гүлді. Маусым — шілде айларында гүлдейді. Бұлар — құнарлы мал азығы. Гектарынан 6 — 8 ц пішен жинауға болады. Жатаған бидайық (аgropyron repens) жатаған тамырлы, су жайылған жерде өседі. Ол — зиянды арамшөп, бірақ мал жақсы жейді. 100 кг пішенінде 52 азық өлшемі, 7 кг сіңімді протеин бар. Гектарынан 25 — 35 ц пішен жинауға болады.

Дереккөздер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том

Сілтеме

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Бидайық (өсімдік)
• Jepson Manual Treatment
• USDA Plants Profile