Александрия (Мысыр)

 Басқа мағыналар үшін Александрия деген бетті қараңыз.

Александрия — Мысырдың қиыр солтүстiгiндегi Мариут өзенiнен Жерорта теңiзiн бөлiп тұратын торапқа орналасқан, Александрия орталықтан 256 шақырым жерде. Таңғы сағат бесте жолға жиналдық. Шолпан жұлдызы жарығын молынан төгiп, “ақ жол” тiлегендей.

Қала
Александрия
араб.: الإسكندرية‎ Үлгі:Lang-cop
Ту Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел	МысырМысыр
Губернаторы	Абдельазиз Консова
Тарихы мен географиясы
Координаттары	31°12′ с. е. 29°55′ ш. б. / 31.200° с. е. 29.917° ш. б. / 31.200; 29.917 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 31°12′ с. е. 29°55′ ш. б. / 31.200° с. е. 29.917° ш. б. / 31.200; 29.917 ^(G) ^(O) ^(Я)
Алғашқы дерек	Б. з. д. 332 жыл
Бұрынғы атаулары	Б. з. д. 332 жыл
Жер аумағы	2679 км²
Уақыт белдеуі	UTC+2
Тұрғындары
Тұрғыны	4 984 387 адам (2016)
Ресми тілі	мысыр-араб тілі
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+20 03
Пошта индексі	21ххх
Александрия
Александрия шекарасы
Ортаққордағы санаты: Александрия

Жаздағы Александрия.

Бiздiң ғасырымызға дейiнгi 331- 332 жылдары Македонияның ұлы қолбасшысы – Александр салдырған бұл қала – түбiнде Мысырдың орталығы болады деген мақсатты көздеген деседi. Шығыс пен Батысты тоқайластыратын үлкен порт салып, сауда-саттық бизнесiнiң шоғырланған орталығына айналдыруды қиялдаса, тағдыр оған оның алғашқы құрылысын көрудi де жазбапты. Болашақ қаланың жоба-жоспарларын, мақсат-мүдделерiн қоластындағы орындаушыларына мұқият табыстап, өзi Азия елдерiн жаулауға аттанады. Өкiнiшке орай ұлы қолбасшы 33 жасында қаза табады. Оның мүрдесi – өзiнiң атындағы қаладағы қорымға бальзамдалып, перғауындардың салт-дәстүрi бойынша жерленедi. Жер жүзiндегi Римнен кейiнгi космополиттi iрi мегаполиске айналдыру арманына жетпеген жоспарларын жүзеге асыруды сол жердегi генералдарының бiрi қолына алып, әрi қарай жалғастырады. Александрдiң мұрагерi ретiнде, өзiн сол мемлекеттiң ендiгi билеушiсi екендiгiн жариялайды. Осылайша гректердiң Мысырды билеп – төстеуi 300 жылға жалғасады. Грек өкiлдерiнiң мұрагерлiк билiгi патшайым – Клеопатраның 36 жасында қайтыс болуымен аяқталады. Грек-мысыр мәдениетi тоғысқан бұл қала – нағыз өркениеттi мәдениет орталығы болып қалыптасады. Ғылым мен бiлiм ордасына айналады. Геометриялық iлiмнiң классикалық үлгiсiн жасаған Евклидтiң, астроном – Аристархтың, географиялық картографияның авторы – Эратостеннiң, медицинада жүйкелiк және қан айналымының жүйелiлiгi жөнiнде жаңалық ашқан – Эрофильдердiң тарихи отанына айналған Шығыс мемлекетiнiң жұлдызы барған cайын жарқырай түстi. Тарихтағы антикалық ғасырдың бет ажарына айналған – Александр Македонскийдiң кесенесi мен Юлий Цезарь, Марк Антониомен өткiзген шат-шадыман, той-думанға куә болған Клеопатрианың салтанатты патша сарайы билiк басына Рим императоры Октавиан Августiң келуiне байланысты жермен-жексен болды.

Тарихтың таңбалы қасiретiне ұшыраған көнекөз жәдiгерден – Помпейдiң әйбат архитектуралық колонналарының жұрнағы, Клеопатрияның тапсырмасымен салынған Кайзереум храмы мен әулие Серапистiң ғибадатханасы вандалдар әрекетiнен аман қалыпты.

Иә, тарих көшi керуенiн тоқтатпақ емес. Өзiн тойдырса да, көзiн тойдыра алмаған бұл жалған – жер бетiн түгел жаулап, дүниенi ашса – алақанында, жұмса жұдырығында ұстағысы келген, “Хандардың ханы, патшалардың патшасы атанған” Александр Македонскийден де қалды. Арабтар Александрия қаласын “Эль- Искандер” деп атайды. Бұл қаладағы атақты Фарос маягi мен Александрия кiтапханасын жұрт ұмыта қойған жоқ.

Дереккөздер

1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9