www.wikidata.kk-kz.nina.az

Цезарь шифры ең жеңіл және кеңінен тараған шифр әдісі Оны Цезарь коды Цезарь жылжытуы немесе жылжыту шифры деп те атайды

Цезарь шифры

Цезарь шифры - ең жеңіл және кеңінен тараған шифр әдісі. Оны Цезарь коды, Цезарь жылжытуы немесе жылжыту шифры деп те атайды.

Цезарь шифры

Шифр орнына қоюдың бір түрі деп те атауға болады. Шифрде әрбір таңба ашық мәтінде әліпби бойынша тұрақты көлемде оңға немесе солға жылжытылып отырады.Мысалы, жылжыту саны 3 болатын шифрде А әрібі В, Ә әрібі Г ауыстырылады.

Шифр рим императоры Гай Юлий Цезарь атыменаталған.Ол осы шифрды өзінің генералдарымен қолданған.

Бұл шифрование көбінесе көптеген күрделі шифрдің бөлігі ретінде қолданады, мысалы, Виженер шифры.Цезарь шифры әлі де ROT13 системасында қолданыс табуда. Барлық монолитті шифрлер секілді Цезарь шифрі де тез сындырылады, практикада мүлдем қолданыс көрмейді.

Математикалық моделі өңдеу

Егер әліпбидегі әрбір әріпке өз санын қойып шықса (0 бастап), онда шифрлау мен шифрын анықтауды модульдік арифметиканы қолдана отырып мынадай формуламен табамыз: :

мұндағы  — ашық мәтіннің таңбасы,  — шифрланған мәтіннің таңбасы,  — әліпби күші, ал  — кілт. Математикалық тұрғыда Цезарь шифры Афин шифрының өзгертілген түрі болып табылады.

Мысал өңдеу

Шифр кілті болған жағдайда әр таңба үш орынға жылжиды.Мысалы А Вге,Б Ғға айналады

  • Негізгі әліпби:А-Ә-Б-В-Г-Ғ-Д--Е-Ё-Ж-З-И-Й-К-Қ--Л-М-Н-Ң-О-Ө-П-Р-С-Т-У-Ұ-Ү-Ф-Х--Һ-Ц-Ч-Ш-Щ-Ъ-Ы--І--Ь-Э--Ю
  • Шифрланған: В-Г-Ғ-Д-Е-Ё-Ж-З-И-Й--К-Қ-Л-М-Н-Ң-О-Ө-П-Р-С-Т-У--Ұ-Ү-Ф-Х-Һ-Ц-Ч-Ш-Щ-Ъ-Ы--І--Ь-Э-Ю-А--Ә--Б
  • Негізгі мәтін: Мына тұрған бауырсақты жеп қой.
  • Шифрленген мәтін үш орынға жылжу арқылы пайда болады:Оэөв үхуёвө ғвфэуұвнүэ йзт нрл.

Қолдану тарихы өңдеу

Цезарь шифры Гай Юлий Цезарь атымен аталған. Ол шифрды солға үш орын жылжыту арқылы қолданған.

Он екі Цезарь өміріне сенсек Гай Светоний Транквилл оны үш орынға жылжыту арқылы әскери ақпарат жіберуде қолданған. Цезарь алғашқы шифр өолданушы ретінде тарихта қалғанымен,алдында басқа шифрлеу әдістері де қолданғанын білеміз.Егер онда конфидициеалды жіберу болса, ол осы шифрды қолданған,мәселен, әліпби ретін ауыстырған.Сонда ешқандай сөзді түсінуге мүмкіншілік болмаған.Егер мәтінді түсінгісі келсе төртінші әріпті қою міндетті еді.Мысалы, А әрпі В..|Гай Светоний Транквилл|Он екі Цезарьдің өмірі 56

Оның жиені, Август, қолданыста осы шифрлеу әдісін ұстанған. Бірақ ол оңға қарай бір орын жылжытуды ұстанған.Шифрлеген кезде А орнына Ә, Ә орнына Б қойған.|Гай Светоний Транквилл, Он екі Цезарь өмірі 88

Юлий Цезарьдің қиынырақ схемалар қолданғанына дәлелдер табылуда.

Цезарьдің шифрлеу әдісі қаншалықты тиімді болғаны белгісіз. Бірақ Цезарьдің көптеген жаулары сауатсыз болғандықтан, шифр басқа тілде жазылған деп ойлағандықтан шифр айтарлықтай қауіпсіз болған. Шифрды сындыру жайлы ешқандай деректер жоқ.Ең алғашқы дерек 9-ғасырда өмір сүрген әл Кинди жазбаларында кезедеседі. Цезарь шифры бір орынға жылжыту кері жылжыту Мезузада Құдай аттарын шифрлеу үшін қолданады.Бұл алғашқы кездегі жағдай болуы мүмкін, еврей халқына Мезузаға сенуге рұқсат берілмеген. 19 ғасырда газеттегі жарнама бөлігінде жеңіл шифрды ақпарат алмастыру үшін қолданған. Кан Дэвид Таймс газетінде бұқара халық құпиялы коммуникацияларда өз кезегін бермегені туралы сипаттап жазды. 1915 жылы Цезарь шифры өз қолданысын тапты. Ресей әскері бұл шифрды қиын шифрлер орнына қолданды.Өйткені қиын шифрлер әскерлерге қиындай болды,бірақ неміс,австрия әскерлеріне бұл шифрды табу қиынға соқпады.

Он үш орынға жылжытылып шифр ROT13] алгоритмінде қолданылады,қарапайым мәтін шатастыру тәсілінде Usenet кеңінен қолданады.Көбінесе спойлерді тығу үшін қолданады. Виженер шифры Цезарь шифрын әр түрлі жылжытулар арқылы қолданады.Жылжыту кілт сөз арқылы анықталады.Егер кілт ұзындығы мәтін ұзындығына тең болса,бұл сындырылмайтын шифрге айналады. 2006 жылы мафия бастығы Бернардо Провенцано Сицилияда Цезарь шифрын өзінің хабарламаларының криптоанализінде қолданғаны үшін ұсталды. Провенцано шифрды "A" әріпі 4 орында "Ә" әріпі 5 орында тұрған бойында қолданған.

Цезарь шифрын жеңіл қолдану үшін ортақ оське кіргізілген 2 диаметрлері әр түрлі шеттерінде әліпби жазылған дисктерді қолданады. Алғашында дисктер әр дисктегі әріптері сәйкестендіріліп тұрғызады, сосын қанша орынға жылжыту арқылы Цезарь шифры шығады. Мысалы, А әріпін В әріпіне жылжытсақ 3 орынға солға жылжыған шифрды аламыз.

Шифрды бұзу өңдеу

Decryption
shift 		Candidate plaintext
0 exxegoexsrgi
1 dwwdfndwrqfh
2 cvvcemcvqpeg
3 buubdlbupodf
Үлгі:Highlight2 | 4 Үлгі:Highlight2 | attackatonce
5 zsszbjzsnmbd
6 yrryaiyrmlac
...
23 haahjrhavujl
24 gzzgiqgzutik
25 fyyfhpfytshj

Цезарь шифры тек қана шифрланған сөз белгілі болғанда да жеңіл бұзылады. Екі түрлі жағдай қарастыруға болады:

  1. бұзушы жеңіл шифр қолданғаны туралы біледі, бірақ нақты Цезарь шифры екенін білмейді.
  2. бұзушы Цезарь шифры қолданғанын біледі, бірақ қанша орынға жылжығанын білмейді.

Бірінші жағдайда шифр орнына қою арқылы тез бұзылуы мүмкін,мысалы жиілікті анализ тағы сондай сондай. Бұл әдісті қолдана отырып ол шифрдің қайталануынан бұл Цезарь шифры екенін тез байқауы мүмкін.

Екінші жағдайда шифрды бұзу одан әрі жеңіл болып келеді.Жылжыту орны онша көп емес,сондықтан қатты күш арқылы шифрды бұзуға болады. Бұны істеудің техникасы көбінесе шифрланған сөздің бөлігі алынып оны барлық мүмкін жылжытуларға қойып шығу(қазақ тілінде 42).Кейде оны "жай компоненттің бітілу" техникасы деп те атайды."EXXEGOEXSRGI" шифрланған сөзіне мысал келтірейік, дұрыс мәтінде сөз төртінші қатарда тұрғанын көріп тұрмыз.

Бұл әдісті басқа жолмен қолдануға болады-әр әріптің астына осы әріптен бастап әліпби толығымен жазылады.Бұл әдіс егер алдын ала әліпби жазылған жолақтар дайын болса тездетіледі. Ол үшін бір жолақта шифрланған сөз пайда болу керек,сонда қалған бөлігінде біз дұрыс мәтінді көреміз.

Қарапайым мәтінде тек қана қайта шифрлаудың бір ғана нұсқасы болады. Ал егер өте қысқа болса сөздің бірнеше нұсқасы болуы мүмкін.Мысалы, шифрланған MPQY сөзі қайта шифрланғанда "aden" және"know" (шифрланған мәтен ағылшын ілінде жазылды). Тура осылай "ALIIP" сөзін "dolls"деп немесе "wheel"деп шифрды шешуге болады; "AFCCP"сөзін "jolly"немесе "cheer" деп бірнеше түрде шифрды шешуге болады.

Бірнеше рет шифрлау табандылықты ешқалай жақсартпайды.Өйткені a және b жылжыту шифры a+b шифрына тең болып келеді.

Дереккөздер өңдеу

  1. Reinke, Edgar C. (желтоқсан 1992). "Classical Cryptography". The Classical Journal 58 (3): 114. 
  2. Pieprzyk Josef Fundamentals of Computer Security — Springer, 2003. — P. 6. — ISBN 3540431012.
  3. Singh Simon The Code Book — Anchor, 2000. — P. 14–20. — ISBN 0385495323.
  4. Alexander Poltorak Mezuzah and Astrology. chabad.org. Тексерілді, 13 маусым 2008.
  5. Kahn David The Codebreakers — 1967. — P. 775–6. — ISBN 978-0-684-83130-5).
  6. Kahn David The Codebreakers — 1967. — P. 631–2. — ISBN 978-0-684-83130-5).
  7. Wobst Reinhard Cryptology Unlocked — Wiley, 2001. — P. 20. — ISBN 978-0470060643.
  8. Kahn David The Codebreakers — 1967. — ISBN 978-0-684-83130-5).
  9. Leyden, John. Mafia boss undone by clumsy crypto, 'The Register' (19 сәуір 2006). Тексерілді 13 маусымның 2008.
  10. Reynard Robert Secret Code Breaker: A Cryptanalyst's Handbook — 1996. — P. 92–51. — ISBN 1-889668-00-1).
  11. Beutelspacher Albrecht Cryptology — Mathematical Association of America, 1994. — P. 8–9. — ISBN 0-88385-504-6.
  12. Sinkov Abraham Elementary Cryptanalysis: A Mathematical Approach — Mathematical Association of America, 1966. — P. 13–15. — ISBN 0883856220.
  13. Wobst Reinhard Cryptology Unlocked — Wiley, 2001. — P. 31. — ISBN 978-0470060643.

Сілтемелер өңдеу

уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар.
Жарияланған күні:
Cezar shifry en zhenil zhәne keninen taragan shifr әdisi Ony Cezar kody Cezar zhylzhytuy nemese zhylzhytu shifry dep te atajdy Cezar shifryShifr ornyna koyudyn bir tүri dep te atauga bolady Shifrde әrbir tanba ashyk mәtinde әlipbi bojynsha turakty kolemde onga nemese solga zhylzhytylyp otyrady Mysaly zhylzhytu sany 3 bolatyn shifrde A әribi V Ә әribi G auystyrylady Shifr rim imperatory Gaj Yulij Cezar atymenatalgan Ol osy shifrdy ozinin generaldarymen koldangan Bul shifrovanie kobinese koptegen kүrdeli shifrdin boligi retinde koldanady mysaly Vizhener shifry Cezar shifry әli de ROT13 sistemasynda koldanys tabuda Barlyk monolitti shifrler sekildi Cezar shifri de tez syndyrylady praktikada mүldem koldanys kormejdi Mazmuny 1 Matematikalyk modeli 2 Mysal 3 Қoldanu tarihy 4 Shifrdy buzu 5 Derekkozder 6 SiltemelerMatematikalyk modeli ondeuEger әlipbidegi әrbir әripke oz sanyn kojyp shyksa 0 bastap onda shifrlau men shifryn anyktaudy moduldik arifmetikany koldana otyryp mynadaj formulamen tabamyz y x k mod n displaystyle y x k mod n nbsp x y k mod n displaystyle x y k mod n nbsp mundagy x displaystyle x nbsp ashyk mәtinnin tanbasy y displaystyle y nbsp shifrlangan mәtinnin tanbasy n displaystyle n nbsp әlipbi kүshi al k displaystyle k nbsp kilt Matematikalyk turgyda Cezar shifry Afin shifrynyn ozgertilgen tүri bolyp tabylady Mysal ondeuShifr kilti k 3 displaystyle k 3 nbsp bolgan zhagdajda әr tanba үsh orynga zhylzhidy Mysaly A Vge B Ғga ajnalady Negizgi әlipbi A Ә B V G Ғ D E Yo Zh Z I J K Қ L M N Ң O Ө P R S T U Ұ Ү F H Һ C Ch Sh Sh Y I E Yu Shifrlangan V G Ғ D E Yo Zh Z I J K Қ L M N Ң O Ө P R S T U Ұ Ү F H Һ C Ch Sh Sh Y I E Yu A Ә B Negizgi mәtin Myna turgan bauyrsakty zhep koj Shifrlengen mәtin үsh orynga zhylzhu arkyly pajda bolady Oeov үhuyovo gvfeuuvnүe jzt nrl Қoldanu tarihy ondeu nbsp Cezar shifry Gaj Yulij Cezar atymen atalgan Ol shifrdy solga үsh oryn zhylzhytu arkyly koldangan On eki Cezar omirine sensek Gaj Svetonij Trankvill ony үsh orynga zhylzhytu arkyly әskeri akparat zhiberude koldangan Cezar algashky shifr ooldanushy retinde tarihta kalganymen aldynda baska shifrleu әdisteri de koldanganyn bilemiz Eger onda konfidiciealdy zhiberu bolsa ol osy shifrdy koldangan mәselen әlipbi retin auystyrgan Sonda eshkandaj sozdi tүsinuge mүmkinshilik bolmagan Eger mәtindi tүsingisi kelse tortinshi әripti koyu mindetti edi Mysaly A әrpi V Gaj Svetonij Trankvill On eki Cezardin omiri56Onyn zhieni Avgust koldanysta osy shifrleu әdisin ustangan Birak ol onga karaj bir oryn zhylzhytudy ustangan Shifrlegen kezde A ornyna Ә Ә ornyna B kojgan Gaj Svetonij Trankvill On eki Cezar omiri88Yulij Cezardin kiynyrak shemalar koldanganyna dәlelder tabyluda 1 Cezardin shifrleu әdisi kanshalykty tiimdi bolgany belgisiz Birak Cezardin koptegen zhaulary sauatsyz bolgandyktan shifr baska tilde zhazylgan dep ojlagandyktan shifr ajtarlyktaj kauipsiz bolgan 2 Shifrdy syndyru zhajly eshkandaj derekter zhok En algashky derek 9 gasyrda omir sүrgen әl Kindi zhazbalarynda kezedesedi 3 Cezar shifry bir orynga zhylzhytu keri zhylzhytu Mezuzada Қudaj attaryn shifrleu үshin koldanady Bul algashky kezdegi zhagdaj boluy mүmkin evrej halkyna Mezuzaga senuge ruksat berilmegen 4 19 gasyrda gazettegi zharnama boliginde zhenil shifrdy akparat almastyru үshin koldangan Kan Devid Tajms gazetinde bukara halyk kupiyaly kommunikaciyalarda oz kezegin bermegeni turaly sipattap zhazdy 5 1915 zhyly Cezar shifry oz koldanysyn tapty Resej әskeri bul shifrdy kiyn shifrler ornyna koldandy Өjtkeni kiyn shifrler әskerlerge kiyndaj boldy birak nemis avstriya әskerlerine bul shifrdy tabu kiynga sokpady 6 On үsh orynga zhylzhytylyp shifr ROT13 algoritminde koldanylady karapajym mәtin shatastyru tәsilinde Usenet keninen koldanady Kobinese spojlerdi tygu үshin koldanady 7 Vizhener shifry Cezar shifryn әr tүrli zhylzhytular arkyly koldanady Zhylzhytu kilt soz arkyly anyktalady Eger kilt uzyndygy mәtin uzyndygyna ten bolsa bul syndyrylmajtyn shifrge ajnalady 8 2006 zhyly mafiya bastygy Bernardo Provencano Siciliyada Cezar shifryn ozinin habarlamalarynyn kriptoanalizinde koldangany үshin ustaldy Provencano shifrdy A әripi 4 orynda Ә әripi 5 orynda turgan bojynda koldangan 9 Cezar shifryn zhenil koldanu үshin ortak oske kirgizilgen 2 diametrleri әr tүrli shetterinde әlipbi zhazylgan diskterdi koldanady Algashynda diskter әr disktegi әripteri sәjkestendirilip turgyzady sosyn kansha orynga zhylzhytu arkyly Cezar shifry shygady 10 Mysaly A әripin V әripine zhylzhytsak 3 orynga solga zhylzhygan shifrdy alamyz Shifrdy buzu ondeuDecryptionshift Candidate plaintext0 exxegoexsrgi1 dwwdfndwrqfh2 cvvcemcvqpeg3 buubdlbupodfҮlgi Highlight2 4 Үlgi Highlight2 attackatonce5 zsszbjzsnmbd6 yrryaiyrmlac 23 haahjrhavujl24 gzzgiqgzutik25 fyyfhpfytshjCezar shifry tek kana shifrlangan soz belgili bolganda da zhenil buzylady Eki tүrli zhagdaj karastyruga bolady buzushy zhenil shifr koldangany turaly biledi birak nakty Cezar shifry ekenin bilmejdi buzushy Cezar shifry koldanganyn biledi birak kansha orynga zhylzhyganyn bilmejdi Birinshi zhagdajda shifr ornyna koyu arkyly tez buzyluy mүmkin mysaly zhiilikti analiz tagy sondaj sondaj Bul әdisti koldana otyryp ol shifrdin kajtalanuynan bul Cezar shifry ekenin tez bajkauy mүmkin Ekinshi zhagdajda shifrdy buzu odan әri zhenil bolyp keledi Zhylzhytu orny onsha kop emes sondyktan katty kүsh arkyly shifrdy buzuga bolady 11 Buny isteudin tehnikasy kobinese shifrlangan sozdin boligi alynyp ony barlyk mүmkin zhylzhytularga kojyp shygu kazak tilinde 42 Kejde ony zhaj komponenttin bitilu tehnikasy dep te atajdy 12 EXXEGOEXSRGI shifrlangan sozine mysal keltirejik durys mәtinde soz tortinshi katarda turganyn korip turmyz Bul әdisti baska zholmen koldanuga bolady әr әriptin astyna osy әripten bastap әlipbi tolygymen zhazylady Bul әdis eger aldyn ala әlipbi zhazylgan zholaktar dajyn bolsa tezdetiledi Ol үshin bir zholakta shifrlangan soz pajda bolu kerek sonda kalgan boliginde biz durys mәtindi koremiz Қarapajym mәtinde tek kana kajta shifrlaudyn bir gana nuskasy bolady Al eger ote kyska bolsa sozdin birneshe nuskasy boluy mүmkin Mysaly shifrlangan MPQY sozi kajta shifrlanganda aden zhәne know shifrlangan mәten agylshyn ilinde zhazyldy Tura osylaj ALIIP sozin dolls dep nemese wheel dep shifrdy sheshuge bolady AFCCP sozin jolly nemese cheer dep birneshe tүrde shifrdy sheshuge bolady Birneshe ret shifrlau tabandylykty eshkalaj zhaksartpajdy Өjtkeni a zhәne b zhylzhytu shifry a b shifryna ten bolyp keledi 13 Derekkozder ondeu Reinke Edgar C zheltoksan 1992 Classical Cryptography The Classical Journal 58 3 114 Pieprzyk Josef Fundamentals of Computer Security Springer 2003 P 6 ISBN 3540431012 Singh Simon The Code Book Anchor 2000 P 14 20 ISBN 0385495323 Alexander Poltorak Mezuzah and Astrology chabad org Tekserildi 13 mausym 2008 Kahn David The Codebreakers 1967 P 775 6 ISBN 978 0 684 83130 5 Kahn David The Codebreakers 1967 P 631 2 ISBN 978 0 684 83130 5 Wobst Reinhard Cryptology Unlocked Wiley 2001 P 20 ISBN 978 0470060643 Kahn David The Codebreakers 1967 ISBN 978 0 684 83130 5 Leyden John Mafia boss undone by clumsy crypto The Register 19 sәuir 2006 Tekserildi 13 mausymnyn 2008 Reynard Robert Secret Code Breaker A Cryptanalyst s Handbook 1996 P 92 51 ISBN 1 889668 00 1 Beutelspacher Albrecht Cryptology Mathematical Association of America 1994 P 8 9 ISBN 0 88385 504 6 Sinkov Abraham Elementary Cryptanalysis A Mathematical Approach Mathematical Association of America 1966 P 13 15 ISBN 0883856220 Wobst Reinhard Cryptology Unlocked Wiley 2001 P 31 ISBN 978 0470060643 Siltemeler ondeuKriptografiya drevnego perioda Kriptografiya epohi Vozrozhdeniya Java tilindegi Cezar shifry Muragattalgan 29 shildenin 2010 zhyly Onlajn Cezar shifry Muragattalgan 12 tamyzdyn 2011 zhyly https kk wikipedia org w index php title Cezar shifry amp oldid 3281005 betinen alyngan