Амфиболдар

Амфиболдар (грек. көне грекше: ἀμφίβολος қос мағыналы) – силикаттар класындағы тау жыныстарын құрайтын, кең тараған минералдар тобы. Жалпы химиялық формуласы: (A,B)7–8(Z4O11)2(OH, F)2; мұндағы: A – Na, K, Ca; B – Al, Fe3+, Fe2+, Mg; Амфиболдардың түсі қара, жасыл, кейде ақ (тремолит, эденит) немесе көк (глаукофан, холлеквистит) болып келеді. Құрамында натрий көп болса сілтілі Амфиболдар деп аталынады. Олардың таспалы кристалдық құрылымы әр түрлі изоморфты алмастырылымға мүмкіндік береді. Ұзынша призмалы кристалдар, ине тәрізді және жіңішке талшықты (амфибол-асбест) агрегаттар түзеді. Амфиболдардың түсі қара, жасыл, кейде ақ (тремолит, эденит) немесе көк (глаукофан, холлеквистит) болып келеді. Барлық Амфиболдар кристалдарының жымдасу бұрышы тұрақты 124°. Қаттылығы 5 – 6,5; меншікті салмағы 2,8 – 3,6 г/см3 болады. Амфиболдар көптеген магмалық және метаморфтық тау жыныстарының (гранодиорит, диорит, сиенит, габбро, андезит, базальт, горнблендит, скарн, т.б.) құрамына кіретін минералдар. Сілтілі Амфиболдар – сілтілі және нефелинді сиениттерде, сілтілі граниттерде, метасоматиттерде, т.б. кездеседі. Амфиболды асбест (көк асбест және басқа да сілтілі амфиболдардың талшықты түрлері) техникада кеңінен қолданылады. Тығыз, жасырын кристалды актинолит және тремолит агрегаттары, шатыс талшықты микроқұрылымы бар нефрит – зергерлік-әшекей тас болып табылады. Кварцтенген талшықты сілтілі Амфиболдар (крокидолит) аса құнды зергерлік тастарға жатады (мысық көз, қыран көз). Құрамындағы қалайы мөлшері 0,3 – 0,4%-ға жететін кейбір амфиболды скарндер қалайы кентасы ретінде бағаланады.

Глаукофанова сланец, микроскоппен қараған кезде

Дереккөздер

1. Қазақстан Республикасының табиғаты, 7 том;