Өзендердің қоректенуі

Өзендердің қоректенуі (Питание рек) — ғаламшардағы өзендердің негізгі атмосфералық жауын-шашындар арқылы қоректенуі. Жаңбыр және көктемгі қар суының бір бөлігі буланса, ал екінші бөлігі алаптың бетімен өзен жүйесіне жиналады. Біраз бөлігі топырақ пен грунтқа сіңеді, жер асты суларының қорын молайтады. Сонымен қатар өзеннің аңғарын су шаюы процесі де арнаны тереңдете түсіп, жер асты су қабатын қоректендіреді. Биік таулы және полярлық аудандарда өзендер жоғарыда көрсетілген қоректену көздерімен қоса мұздықтар мен мәңгі қарлардың суымен де қоректенеді, яғни қар, жаңбыр, жер асты сулары мен мұздықтар өзеннің қоректену көздері болып табылады. Кейбір жағдайларда қоректену көздерінің жеке түрлерінің рөлін айкындау қиын, ондай жағдайда "аралас қоректену" терминін қолданады. Мұздық қоректену көзі бар өзеннің сулылығы жазда ұлғаяды. Мысалы, Орталық Азия мен Үлкен Кавказ таулы өзендерінің жоғары ағыстарында мұздық қоректену көзі басым келеді. Аралас қоректену көзі өзендерде ең көп тараған. Қоректену көздерінің ара қатынасы әр түрлі аудандарда бірдей емес. Олар бір өзеннің өзінде маусым сайын құбылып отырады. Бұл өзгешеліктер негізінен климаттық жағдайларға, жауын-шашын режіміне және жыл бойындағы ауаның температурасына тәуелді.

Өзендердің мұздықпен қоректенуі

Өзендердің мұздықпен қоректенуі - өзендердің мұздықтардан ағып келетін сумен қоректенуі. Гляциологияда өзендердің мұздықпен қоректенуіне мұздықтағы көп жылдық мұздың, қардың, қиыршық мұздың және абляция атырабындағы маусымдық қардың еруі де жатады.

Өзеннің қызылсу мұзының суымен қоректенуі

Өзеннің қызылсу мұзының суымен қоректенуі – қызылсу мұзының еруі және оның су таскындарымен бұзылуының нәтижесінде еріген қызылсу мұзы суларының беткі ағынды суларға келіп қосылуы.

Тағы қараңыз

• Өзен;
• Өзен алабы;
• Өзен аңғары;
• Өзен жүйесі;
• Өзен бастауы;
• Өзен сағасы;
• Өзен еңістігі;
• Өзен желісі;
• Өзен жүйесі;
• Өзен иректілігі;
• Өзен ирелеңі;
• Өзен көлігі;
• Өзен суының тартылуы;
• Өзен эрозиясы;
• Өзендердің бөлінуі;
• Өзенді ілестіру;
• Өзеннің бас жары;
• Өзен аралығы.

Дереккөздер

1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
2. Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6