Игорь Фёдорович Стравинский (1882 жылдың 5 [17] маусымында, Ресей империясының Ораниенбаум қаласында туылып —1971 жылдың 6 сәуірінде, Нью-Йоркте қайтыс болды. Венециядағы Сан-Микеле зиратында жерленген) — орыс, француз (1934 жылдан бастап француз азаматы) және американдық (1945 жылдан бастап азаматы) композиторы, дирижёр және пианист, XX ғасырдың музыкалық мәдениетінің басты өкілдерінің бірі. Оның шығармашылығы өзінің кезеңінің барлық бағыттары мен стилдерін ашады.
Өмірбаяны Өңдеу
Игорь Стравинский 1882 жылы Ораниенбаумдегі саяжайда Швейцария көшесінде туған. Бұл көшені оның әкесі Фёдор Стравинский — польшалық орыс әншісі, Мариин театрының солисті сатып алған болатын. Болашақ композитордың анасы — дарынды пианист және әнші Анна Кирилловна Холодовская (11.08.1854 — 7.06.1939), ол күйеуінің концерттеріндегі тұрақты концертмейстер болды. кейбір украин зерттеушілерінің айтуынша Стравинскийлер әулеті Украинаның Волыньынан тараған. Белорус зерттеушілерінің ойынша Стравинскийлер әулеті ежелгі белорус шляхтер Стравинскийлер отбасынан тараған. Петербургтегі Стравинскийлер үйінде музыканттарды, артістерді, жазушыларды қабылдаған, олардың ішінде Фёдор Достоевский де болған екен.
1962 жылдың күзінде ол ұзақ үзілістен соң КСРО-ға гастрольге келіп оырған, өзінің шығармаларына Мәскеу мен Ленинград қалаларында дирижерлік жасаған. Оның ең соңғы аяқталған шығармасы —Хуго Вольфтың (1968) екі рухани әнінің камералық оркестрге арналып өңдерлен шығармасы болды.
Стравинский жүрек ауруынан 1971 жылы 6 сәуірде қайтыс болды. Венецияның (Италия) Сан-Микеле зиратында, оның «орыс» бөлігінде, өзінің әйелі Вераның қасына, Сергей Дягилевке жақын жерде жерленген.
Шығармашылығы Өңдеу
Стравинскийдің музыкалық мансабының алғашқы кезеңі (оның кейбір ертеде жазылған еңбектерін санамағанда) құрамында С. Дягилев труппасына арналып жазылған үш балеті («Жалын құс», «Петрушка» және «Құдіретті көктем») бар «Фейерверк» оркестрлік фантазиясының жазылған уақытында басталған. Бұл шығармалар бір біріне ұқсастықтарымен сипатталады: олардың барлығы көп санды оркестрге арналып жазылған, олардың құрамында белсенді түрде орыс фольклорлық тақырыптары мен мотивтері қолданылады. Стравинскийдің композитор ретінде дамуының келесі кезеңінің ерекшелігі «Мавра» операсы (1921—1922) болып табылады, ол шығармашылықтағы «неоклассикалық» кезеңнің бастамасына айналды. 50-ші жылдары композитор өз шығармаларында сериялық техникаларды қолдана бастады, мысалы, Арнольд Шенберг ойлап тапқан додекафония — он екі титондық қабылдау. Сериялық техникалары бар алғашқы эксперименттер оның 1952—1953 жылдары жазылған шығармаларында байқалады, «Кантата», «Септет» және «Вильям Шекспирден үш өлең» сияқты. Осы қабылдаулардың негізінде жазылған толық шығармасы 1954 жылы жазылған «Дилан Томас естелігіне» композициясы болды.
Естелік Өңдеу
Оның құрметіне тиындар мен пошталық маркалар шығарылды; Меркурийдегі картер аталды. һЛозаннада оның атымен аталатын аллея бар, Амстердамда — көше бар (Strawinskylaan). Оның құрметіне Ораниенбаумдағы музыкалық мектеп аталды және Монтрёдегі музыкалық аудитория атауы берілді. Сонымен қатар Франция, Париждегі Жорж Помпиду орталығының алдында Стравинский фонтаны орналасқан.
• Стравинскийдің аты «Аэрофлот» компаниясының А-319 ұшағына берілді. Тіркелу нөмірі VP-BDO.
Дереккөздер Өңдеу
• White, Eric Walter. Stravinsky: The Composer and His Works. (ағылш.) — Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1979. — ISBN 0-520-03983-1, ISBN 0-520-03985-8
• Stravinsky V., Craft R. Stravinsky in Pictures and Documents. New York: Simon and Schuster, 1978.