Генрих II Плантагенет (ағл. Henry II Curtmantle; 1133 жылдың 5 наурызы дүниеге келіп —1189 жылдың 6 шілдесі қайтыс болған), Плантагенеттер династиясынан шыққан алғашқы ағылшын королі.
Лауазымдары: Нормандия герцогы (1150—1189), Анжуйский, Турский және Мэнский графтары (1151—1189), Аквитания герцогы (1152—1189), Англия королі (1154—1189), Ирландия суверені (1171—1175).
Балалық шағы Өңдеу
Басты мақала: Англиядағы 1135—1154 жылдардағы азамат соғысы Генрих II Жоффруа V Плантагенеттің үлкен ұлы болған, граф Анжу және Мэн, және ағылшын королі Генриха I қызы императрица Матильданың. Ол 1133 жылдың 5 наурызында Ле-Манеде туған. Балалық шағын Генрих Анжуде өткізді. Жоффруа V үлкен ұлы ретінде Генрих Анжу, Мэн және Турень графтықтарының мұрагері саналды. Анасы жағынан оның Нормандия мен Англия тағына билік ету мүмкіндігі болды. Генриха I қайтыс болғаннан соң 1135 жылы оның қызы, императрица Матильда, ағылшын коронасына иелік ету керек еді, бірақ тақты Стефан Блуаский атты өліп кеткен корольдің немере жиені басып алды. Бұл Англиядағы Стефан жақтаушылары мен императрица Матильданың жақтаушылары арасында ұзақ уақыт бойы Азамат соғысының болуына әкелді . 1141жылы Матильда тағын қолына қайтарып, Англия королевасы атанды.
Таққа отыру Өңдеу
Нормандияға оралған кезінде Генрих француз королі Людовика VII қаһарына ұшырады, ол Вексенге қарсы шығып, Евстахия Булонскийдің Нормандиядағы операцияларын қолдады. Әскери әрекеттер Анжулықтар үшін сәтсіз болды. 1151 жылдың аяғында Генрих бітімге келіп Людовик VII Жизорден Вексеннің нормандық бөлігін алды. Сол жылы Жоффруа Плантагенет қайтыс болып, Генрих Анжу, Туреня және Мэн графы, сонымен қатар Нормандияның жалғыз герцогы атанды.
Генриха II сыртқы саясаты Өңдеу
1151жылы Вексен бекінісін бере тұра, Генрих II коронация рәсімінен соң оның қайтарылуын талап етті. 1158 жылы француз королі Вексенді жас Генрихке тұрмысқа шыққан өзінің үлкен қызы Маргаританың жасауы ретінде қайтарып береді. 1157 жылы Генрих Уэльсті қайтармақшы болады. 1158 жылы ол Уэльс басшыларын өзінің вассалдарына айналдырып жібереді. Бірақ әрі қарайғы Генрихтің Уэльсті өзінің корольдігіне қосып алу әрекеттері жүзеге аспады. 1165 жылы Уэльсты басып алу жоспары кейінге қалдырылды.
Ирландия Өңдеу
Генрих1158 жылы тегі бойынша ағылшын болған папа Адриан IV – ден Ирландияны жаулап алу үшін буллаға ие болды. Көпшілік Ирландияның тағы оның кіші ағасы Генрих Вильгельмнің қолына өтеді деп санады. Бірақ Вильгельм қайтыс болып, ирландия жобасы да кейінге қалдырылды. Кейін 1166 жылы қайтадан өзекті мәселеге айналды. Лейнстер королі Диармайд мак Мурхада өз иеліктерінен Ирландияның жоғары королі Руайдри Уа Конхобайрмен қуылды. Диармайд Аквитанияға келіп, Генрих II – ден көмек сұрады. Қонтинентальды істермен онсыз да басы қатып жүрген ағылшын королі Диармайдке грамота берді, ол бойынша ол әскер иелене алды. Лейстер королінің одақтасы Ричард де Клэр болды, кейін ол Диармайдтың мұрагері және күйеу баласы болды.
Алаң Өңдеу
Генрих алаңында заңтанушы Томас Бекет, хронисттер Джон Солсберийский, Пьер Блуаский, Уолтер Мап, Гираут де Барри, ақындар Вас, Тома Английский, Бенуа де Сент-Мор, Вальтер Шатильонский, Нигел Верекер, кей кездері — әйгілі Бернарт де Вентадорн. Солардың бірі Пьер Блуаский, жас король туралы қызық сипаттама қалдырған: «Ол қолында садақ немесе қылыш ұстап тұрғанда ол кеңесте немесе оқумен айналысып тұра алады. Егер ол өзінің жұмыстарынан шықса, білімдар ғалымдармен айтысқанды жақсы көретін, одан артық тапқыр, ділмар, шешен адам жоқ».
Дереккөздер Өңдеу
• Грановский, А. Король Ричард I Арыстан Жүрек тарихы. — М. : Орыс панорамасы, 2007. — 320 б. — (Крест және тәж белгісінің астында). — 2000 экз. — ISBN 978-5-93165-126-2.
• Петрушевский Д. М., Генрих II, ағылшын королі // Брокгауз және Ефронның энциклопедиялық анықтамалығы: 86 томдық (82 т. және 4 толықт.). — СПб., 1890—1907.
• Штокмар, В. В. Англияның орта ғасырдағы тарихы. — Алетейя, 2005. — 203 с. — (Pax Britannica). — 1000 экз. — ISBN 5-89329-264-2.